Psixodiagnostikanima? «Psixodiagnostika» so‘ziningmohiyati «psixologiktashhisqo‘yish» yokikishiningmavjudpsixologikholativaxususiyatihaqidaqarorqabulqilishnianglatadi.
Psixodiagnostika – amaliyjihatdanpsixologningdeyarlibarchafaoliyatdoiralarida, ya’nipsixologik-pedagogiktadqiqotlardamuallifyokiishtirokchisifatidaqatnashayotganda, psixologikmaslahathamdapsixologikkorreksion (to‘g‘rilashvarivojlantiruvchi) ishlarniamalgaoshirayotganjarayondaqo‘llaniladi. Ammoko‘pinchaamaliypsixologningishlaridapsixodiagnostika – faoliyatningalohidamustaqilturisifatidanamoyonbo‘ladi. Uningmaqsadi – psixologiktashhisqo‘yish, ya’nikishinimavjudpsixologikholatinibaholashorqaliifodalanadi.
|
Psixodiagnostikaningnazariyasoslaripsixologiyafaniningturlijabhalari, jumladan, umumiy, differensial, tibbiy, yoshdavrlaripsixologiyasikabisohalargaasoslanadi. Uningmetodikusullarigaesa, individual-psixologikxususiyatlarnio‘rganish, olingannatijalarniqaytaishlashvatahlilqilishninganiqyo‘l-yo‘riqlarikiradi31.
|
Psixodiagnostikasohasidaginazariy-metodikishlarningyo‘nalishlariavvalamborpsixologikamaliyottalablariasosidabelgilanadi.
Ushbutalablargamuvofiqusullarningmaxsuskompleksishakllanadi. Psixodiagnostikfaoliyatjarayoninimetodikalaraprobatsiyasi, talablaryo‘riqnomasiniishlabchiqish, tadqiqotlarnio‘tkazishdagiqonun-qoidalarniyaratish, natijalartahliliningusullarinishakllantirishhamdama’lummetodlarningimkoniyatvacheklanishlarinimuhokamaqilishtashkiletadi. Diagnostikfaoliyato‘zmaqsadigako‘ratashhis (diagnoz) yo‘nalishiningturliko‘rinishlarigaegabo‘ladi. Qo‘yilgantashhiso‘rganilayotganxususiyatlarnishakllantirishgayokikorreksionishlarnitashkiletishgaqaratilganamaliytavsiyalarbilanifodalanadi.
SHundayqilib, diagnostikayorqinnamoyonbo‘luvchiindividual-psixologik, psixofiziologikxususiyatlarasosidaolinganma’lumotlarnitaqqoslashbilanalohidakishiyokima’lumshaxslarguruhiborasidaxulosachiqarishdemakdir.
Psixologikdiagnoz (diagnosis - grekcha, aniqlash, bilishdeganma’nonianglatadi) - shaxsindividual-psixologikxususiyatlarininghozirgiholatigabahoberish, rivojlanishinioldindanaytibberish (prognozqilish) vapsixodiagnostiktekshiruvvazifalaridankelibchiqib, tavsiyalarishlabchiqishgaqaratilganpsixologfaoliyatiningso‘ngginatijasidir. Demak, psixodiagnostikapsixologdanprofessionalfaoliyatijarayonidamaxsustayyorgarliktalabqiluvchimurakkabsohadir. Psixolog (tashhischi) egallashikerakbo‘lganbilim, ko‘nikmavamalakalarshunchalikkengvamurakkabki, uningo‘zlashtirilishibilanpsixodiagnostikaniprofessionalpsixologfaoliyatiningnegizisifatidae’tirofetilishigasababbo‘ladi. Haqiqatanhamamaliypsixologlarnimalakalimutaxassisetibtayyorlashahamiyatgamolikomildir.
Psixologlarkasallikningbio-psixo-ijtimoiymodelinuqtainazaridanbirbuzilishsabablariniko‘ribchiqib, davolash, shuningdek, psixologikbiologikvaijtimoiyyondashuvlargaasoslangan32.
• birkasalliknikamaytirishbo‘yichapsixologikyondashuv - Psixoanaliz, gumanitaryo‘naltirilgandavolash, kognitiv-xattixarakatgaoiddavolash (KXD) vaboshqayondashuvlar, jumladan, ruhiydavolashorqalijismoniyshaxslaryokioilalargayordamberuvchilarnio‘zichigaoladi.
• birkasalliknikamaytirishuchunbiotibbiyotshunoslikyondashuvi (elektrokonvulsivdavolash (EKD), ichkimagnitnirag‘batlantirish, jumladan, ruxiyshizofreniya, ruxiytushkunlikvatashvishkasalliklari, shuningdek, miyaaralashuvidagitexnikbandlik, davolashuchundoridanfoydalanishgaasoslangan ) vafiziojarroxlik.
• birkasalliknikamaytirishuchunijtimoiyyondashuvshaxslarbuzilishningasosiysabablarinikamaytirishuchunyashayotganijtimoiymuxitnio‘zgartiribberishgaqaratilgan. Buyondashuvlarguruhi, o‘rtoqlarvaoilanidavolash, shuningdek, jamoabilanbog‘liqijtimoiydasturlarnio‘zichigaoladi.
Budavolash, balkikasalliklar (Jaxonsog‘liqnisaqlashtashkiloti, 2004) oldiniolishemas, balkifaqatulargaqaratilgan, chunkijamiyatyondashuviuchyondashuvlarningengsamaralisibo‘lishimumkin33.
Do'stlaringiz bilan baham: |