O’zbekistonRespublikasiOliyvao’rtamaxsusta’limvazirligi MirzoUlug’beknomidagiO’zbekistonMilliyuniversiteti

Ishtartibi: teshikchalardiametri 1 mmbo’lganelakchadano’tkazib, tayyorlangantuproqnamunasidankarbonatningtaxminiymiqdorigako’ra 2 - 5 gr, gachaolinadi. (O’rtaOsiyoningbuztuproqlariuchun 2 g.gachaolingannamunaaniqnatijaberadi). Olingannamunahajmi 1 l. likolbagasolinadi. Ustiga 500 ml 0,02 N HClkislotakuyiladivayaxshilabchayktiladi, birsutkaga (ko’pinchakechasibilan) koldiriladi.Bunda

kolbalarprobkabilanyopilishikerakemas, chunkiS0₃to’laparchalanishigaimkonberishkerak.

Ertasigalakmusqog’ozibilanso’rimreaktsiyasianiqlanadi. Agaraniqnordonreaktsiyabo’lsa, ishdavomettiriladi, aksholda, yana 100 - 200 ml 0,02 N NS1 eritmasisolinib, yanabirsutkagakoldiriladi (Ko’klakmusqog’ozikizarsa, nordonmuhithosilbo’lganbo’ladi). Shundankeyinso’rimyaxshilabchaykatilib, buklanganfiltrorqalifiltrlanadivaharbiridan 25 ml.danpipetkaorqali 100 mlkolbalargatortibolinib, ustiga 2-3 tomchimetiloranjtomiziladi. Bundaeritmaochsarg’ishtusgakiradi, uni 0,02 N o’yuvchinatriy (NaOH) eritmasibilantoochpushtiranggakirgunchatitrlanadi. Yukoridaaytganxarbirnamunada 2 tadankolbagaolibishlash, asosanishnito’g’riborishivanatijanianiqligigaishonchhosilqilishuchunlozim.

Tuproqkarbonatliliginingfoizmiqdorikuyidagiformulabilanhisoblanadi:

bu yerda,

- karbonatningfoizmiqdori (mutlokquruqtuproqkanisbatan);

a - titrlashuchunolinganso’rimmiqdori, mlbilan;.

f₁ - NS1 kislotasiningfaktori (omili) ;

v - 25 mlso’rimnititrlashuchunketganishqorningmlmiqdori;

f₂ - ishqornifaktori;

E - tuproqnamunasigasolingankislotaningumumml. miqdori ;

0,00044 - 1 ml0,02N NS1 - 0,00044 gSO₂to’g’rikeladi;

100 % foizgaaylantirishkoeffitsienti;

K - namlikdarajasi (mutlokquruqtuproqkaaylantirishkoeffitsienta;

s - tuproqnamunasinig. miqdori.

Agartuproqkarbonatliligi 4- 5 foizdankambo’lsa, aniqlashniKnopasbobida (aniqbo’lishiuchun) kaytarishlozim. Agarkarbonatliligi 18-20 foizdanortikbo’lsa, so’rimikkinchimartakaytadantayyorlanishilozim.

Bundanamunaga 0,2 N NS1 solinadiva 0,02 N NaOHeritmasibilantitrlanadi.

Tuproqkarbonatlarinianiqlash

Tuproq nomi va kesimi

Chukurligi, sm

Namunaog’irligi,gr.

HCI umummiqdoriml

Titrlashga olinganmikdor, ml

Titrlashga ketgan NaOHningumummikd, mlmiqdori

Bog’langan NS1miqdori,ml

SO2 ning % mikdori

Reaktivlar:

1. 0,02 N NS1;

2. 0,02 N NaOH;

3.Metiloranj;