O‗zbekistonrespublikasi oliyvao‗rtamaxsusta‘limvazirligi

USB interfeysi 
Shu  paytgacha  biz  quyidagining  guvohi  bo‗ldik:  yangi  shina 
interfeyslarining 
yaratilishi 
kompyuter 
qurilmalari 
orasida 
ma‘lumotlarning  tobora  ko‗proq  hajmini  haydashdagi  doimo  o‗sib 
borayotgan ehtiyojiga qonuniy javob edi. Bu poygada doim qurilmalar va 
ularning  ehtiyojlari  birinchi  o‗rinda  bo‗ldi,  inson  va  uning  ehtiyojlari 

---

153 
 
haqida  esa  unutilmagan  bo‗lsa  ham,  ularni  ko‗pda  hisobga  olishmas  edi. 
Natijada  ko‗p  yillar  mobaynida  shunday  tizim  vujudga  keldiki,  onalik 
platasiga  yangi  qurilmani  ulash  uchun  bizdan  qator  noxush 
protseduralarning bajarilishi talab qilindi: 
1. Kompyuter tizimiy blokini bo‗laklarga ajratish. 
2. Onalik platasi bo‗linmasiga yangi platani joylashtirish. 
3.  Kompyuterning  onalik  platasi  va  dasturali  ta‘minoti  yangi 
qurilmani to‗g‗ri taniydi degan umidda kompyuterni tarmoqqa ulash. 
4.  Kompyuterning  yangi  qurilma  bilan  to‗g‗ri  muloqotini 
ta‘minlaydigan  dasturni  ishga  tushirish  (bunday  dastur  drayver  deb 
nomlanadi)  va  xuddi  zarur  bo‗lgan  narsaning  o‗zini  ishga  tushirdik  deb 
umid qilish (afsuski, xatolar bo‗lib turadi). 
5.  Qurilma  ishlab  ketganini  tekshirish  va  u  to‗g‗ri  ishlayotganiga 
ishonch hosil qilish (afsuski, har doim ham bunday bo‗lavermaydi). 
6. Tizimiy blokni yig‗ish. 
 
Biroz  tajribaga  ega  bo‗lganlar  uchun  bu  amallarda  hech  bir 
qiyinchilik  yo‗q,  lekin  yangi  qurilmani,  hattoki  djoystikdek  soddasini, 
o‗rnatish  va  sozlash  bir  necha  soatga  cho‗ziladi.  Foydalanuvchilar  doim 
shunday  shina  interfeysi  haqida  orzu  qilishar  ediki,  ular  bo‗linmani 
shunday  tiqishsinda,  hech  nimani  o‗ylamasdan  ishlayverishsin  (xuddi 
telefon tarmog‗iga ulagan kabi). 
Nihoyat  bunday  interfeys  paydo  bo‗ldi.  Zamonaviy  onalik 
platalarining  ko‗pi  universal  ketma-ket  (pоследовательный)  USB 
(Universal  Serial  Bus)  shinaga  ega;  uning  bo‗linmasi  tizimiy  blokning 
orйa  devoriga  chiqarilgan.  Unga  ulanish  juda  oson.  Kompyuterni 

---

154 
 
o‗chirish ham shart emas: bo‗linma uyaga tiqiladi va ishni davom ettirish 
mumkin. 
Odatda  kompyuterning  faqat  bir  juft  USB  bo‗linmasi  bor,  lekin  bu 
shinaga  127  ta  qurilmagacha  ulash  mumkin.  Agar  ikkitadan  ko‗proй 
qurilmani ulash zarur bo‗lsa, kontsentrator (разветвитель – tarmoqlagich) 
sotib  olish  kerak  –  bo‗linmalar  soni  ko‗payib  ketadi.  Hozirgi  paytda 
klaviatura, sichqoncha, modem, skaner, printerlar USB shinasi yordamida 
ulanmoqda.  Agar  qachondir  kompyuter  yangi  yil  archasi  yoritgichlari 
shodasini,  temir  yo‗l  modelini,  kir  yuvuvchi  mashinani  va  h.k.larni 
boshqarishini istab qolsangiz, USB shinasi eng yaxshi yechim bo‗ladi. 
USB  qurilmalari  bilan  ishlash  –  onalik  platasi  chipsetining 
funktsiyalaridan biridir. Uni «janubiy ko‗prik» bajaradi.