O‗zbekistonrespublikasi oliyvao‗rtamaxsusta‘limvazirligi

Lokal shina 
ISA shinasining dong‗i chiqqani sari, undan voz kechish shunchalik 
qiyin  bo‗lib  bordi  (20  yil  bo‗lganiga  qaramasdan  onalik  platalarining 
ko‗pi  bugun  ham  ushbu  shinaga  ega).  U  ikkinchi  va  uchinchi  avlod 
kompyuterlarida yaxshi ishlab berdi, to‗rtinchi avlod kompyuterlarida esa 
ushlab turuvchi faktorga aylandi. Protsessorga xotira bilan muloqot uchun 
tobora yuqoriroq chastotalar talab qilina boshlandi va natijada ularni lokal 
nomini  olgan  maxsus  shina  yordamida  biriktirishdi.  Shunday  qilib  ISA 
shinasi  birinchi  marta  lokal  shinadan  ajratildi  –  ular  «ko‗prik»  («мост») 
orqali  bog‗lanishdi.  Bugungi  kunda  ISA  ko‗prigi  funktsiyasini  chipset 
«janubiy ko‗prigi»ning mikrosxemasi bajarmoqda. 
VLB shinasi 
80-yillar  oxirida  kompyuter  grafikasiga  bo‗lgan  talab  keskin  ortib 
ketdi. ISA shinasi zarur bo‗lgan  ma‘lumotlar oqimini eplay olmay qoldi. 
Yechimni  uzoq  qidirishmadi.  Protsessor  bilan  xotirani  ulovchi  shinaga 
yana maxsus bo‗linma ulashdi; bu bo‗linmaga videokartani ulash mumkin 

---

151 
 
bo‗ldi. Shunday qilib to‗rtinchi avlod kompyuterlarida yangi shina – VLB 
(VESA Local Bus) paydo bo‗ldi. 
VLB lokal shinasiga nafaqat videokartani, balki boshqa qurilmalarni 
ham  ulash  mumkin  bo‗ldi.  Onalik  platasi  taktli  chastotasi  33  MGts 
bo‗lganda  –  uchta  qurilmagacha,  taktli  chastotasi  40  MGts  bo‗lganda  – 
ikkitagacha,  chastotasi  50  MGts  bo‗lganda  esa  –  faqat  bitta  qurilma 
(odatda videokarta) ulash mumkin bo‗ldi.