O`zbеkistоnrеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа`lim vаzirligi islоm kаrimоv nоmidаgi toshkеnt dаvlаt tехnikа unеvirsitеti tеrmiz filаli

Beton qorishmasining qulay joylashuvchanlik ko‘rsatkichlarini aniqlash va sinash;
Beton qorishmasining xossalari ma’lum darajada undan olinadigan betonning sifatini aniqlaydi, shuning uchun temir beton buyumlari zavod va qurilish tashkilotlari laboratoriyasining xodimlari tomonidan doimo nazorat qilib turiladi. Nazorat qilinadigan beton qorishmasidan o‘rtacha namuna olinadi. Beton qorishmasini tayyorlaydigan beton qorgichdan qorishma tushirilayotganda o‘rtacha namuna olinadi.


Sinash uchun qorishma tayyorlash

Beton qorishmasining quyuqlik darajasini va qulay joylanuvchanligini xamda mustaxkamligini aniqlash uchun laboratoriyada 15 dan 50 kg gacha qorishma tayyorlanadi.

Agar qorishmaning quyuqlik darajasi, qulay joylanuvchanligi yoki xajmiy massasi berilgan shartlarni qoniqtirmasa, u xolda uning suv:sement nisbatini 20% kamaytirib, kaytadan qorishma tayyorlanadi.
Har qaysi tayyorlangan beton qorishmasidan 6 tadan tomonlari 10,15 yoki 20 sm li kub namunalar tayyorlanadi. Namunalar qoniqarli sharoitda (namligi 95-100% li) 28 kun saqlanadi va mustaxkamlikka sinaladi. Qorishmani tayyorlashda, avval uning to‘ldirgichlari ko‘rib chiqiladi, ya’ni sementni yaxshilab aralashtirib, 1 sm² da 64 ta teshigi bo‘lgan elakdan o‘tkaziladi. To‘ldirgichlar esa turg‘un vazingacha quritilgan bo‘lishi kerak. Qorishma ko‘lda yoki kichik xajmli (1000 l gacha) beton qorgich mashinasida tayyorlanadi. Qo‘l bilan qorishtirilganda unnng xajmi 50 l.dan oshmasligi lozim.
Qorishma kuyndagicha tayyorlanadi: tomonlari 1x2 m. bo‘lgan idishga tortilgan qum solinadi. Keyin ustidan tortilgan sement solinib yaxshilab aralashtiriladi va unga oldindan tortilgan yirik to‘ldirgich solib yana aralashtiriladi.
Quruq qorishma o‘rtasida belkurak bilan chuqurcha qilinadi, ma’lum miqdordagi suv quyiladi. Belkurak bilai qorishmani 5-10 min. aralashtiriladi va sinash uchun qoliplarga joylanadi.


Beton qorishmasining qulay joylanuvchanligini aniqlash

Har xil shakldagi konstruksiyalar uchun ishlangan kolipga beton qorishmasi quyilganda, u kolipning xamma burchaklarini to‘ldira oladigan darjada qulay joylanuvchan bo‘lishi kerak. Buning uchun qorishma titratiladi. Beton qorishmaning quyuqlik darajasiga qarab uni titratish davri (muddati) har xil bo‘ladi. Quyuqlik darajasi "0" sm bo‘lganda titratish davri o‘rtacha 100-120 s bo‘ladi. Qorishma konusining cho‘kishi 12-18 sm bo‘lganda esa beton qorishmani 5-3 s titratish kerak.

Beton qorishmaning kulay joylanuvchanligi asosan uniig suv:sement nisbatiga bog‘lik beton qorishmasi qolipda titratnlgandi uning yuzasi bir tekis bo‘lgungacha ketgan vakt (sekund xisobida) uning qulay joylanuvchanlik ko‘rsatkichini ifodalaydi.
Kerakli o‘lchov vositalari va qo‘shimcha jihozlar: beton qorishmasi, titratkich, tomonlari 20 sm li qub qolip, kesik konus, zichlash uchun po‘lat tayokcha, sekundomer, beton korish uchun idish, belkurak, po‘lat chizg‘ich, menzurka.

Ish tartibi

Agar beton qorishmaga yirikligi 40 mm dan katta bo‘lgan to‘ldirgich ishlatilsa, quyidagi usul bilan uning qulay joylanuvchanligi topiladi.
1) Beton qorishmasi tayyorlangandan keyin tomonlari 20x20x20 sm li qub-qolip titratkich ustiga o‘rnatiladi va maxsus qisqichlar bilan maxkamlanadi.
2)Titratkich asbob minutiga 3000-3200 dan ko‘p titratmasligi
kerak, o‘rtacha titratish amplitudasining balandligi esa 0,35 mm dan
kam bo‘lmasligi lozim. Qub qolip ichiga kesik konus tushiriladi va
yukoridagi usul bo‘yicha unga beton qorishma solib po‘lat sterjen
bilan zichlanadi. Ortiqcha qorishma kesik konusdan sidiriladi (kub-
qolip ichiga qorishma tushmasligi kerak) va asta-sekin tik xolatda
ko‘tariladi.

3. 
   Keyin bir vaktda titratish asbobi tokka ulanib ishga
   tushiriladi va sekundamer xam yurgiziladi.
   

Kub qolipdagi kesik konusli beton qorishma bir tekis
bo‘lgandan so‘ng titratkich bilan sekundamer bir vaktda to‘xtatiladi.

Rasm 12. Beton qorishmasining qulay joylanuvchanligini aniqlash.

Qorishma yuzasining tekislanishi uchun ketgan vaqtni (sekundda) koeffitsient 1,5 ga ko‘paytirib, uning qulay joylanuvchanlik ko‘rsatkichi topiladi. Beton Qorishmasi shu tartibda ikki marta sinaladi va aniqlangan o‘rtacha arifmetik qiymat uning qulay joylanuvchanlik ko‘rsatgichini bildiradi.

22-jadval

Qorishma qanday konstruksiya uchun muljallangan	Qulay joylanuvchanlik ko‘rsatkichi,s				Eslatma
	1-sinash	2-sinash	o‘rtacha arifmetik qiymat

Xulosa. GOST talabiga mos keladi, mos kelmaydi (keraksizi o‘chirilsin).