O’zbekistonning norudali foydali qazilma boyliklari

Foydali qazilmalarni muhofaza qilishda, ulardan oqilona foydalanishning asosiy vazifalari

• 
  Foydali qazilmalarni qidirib topish, qazib olish, tashish va tabiiy hududiy
  
• 
  komplekslarga ta'sirini kamaytirish.
  
• 
  Mineral xom ashyolarni qazib olish va qayta ishlashda texnologik jarayonlarni mukammallashtirib, isrofgarchilikni kamaytirish.
  
• 
  Konlardagi barcha foydali komponentlardan to’liq va kompleks foydalanish.
  
• 
  Mineral resurslardan tejab qayta foydalanish.
  
• 
  Yoqilg’i energetika resurslaridan tejamkorlik bilan foydalanishga erishish.
  
• 
  Kamyob mineral xom ashyolar o’rnini sun'iylari bilan almashtirishga erishish va boshqalar.
  
• 
  Mineral resurslarni muhofaza qilish tadbirlarini, eng avvalo tog’ kon sanoatining tabiiy hududiy komplekslarga ko’rsatadigan salbiy ta'sirining oldini olish ishlari bilan birga amalga oshirish kerak.
  

NORUDA (NOMETALL) FOYDALI QAZILMALAR — sanoat va kurilishda tabiiy holatda yoki turli xil ishlov berilgandan keyin foydalaniladigan, shuningdek, ulardan nometall elementlarni yoki ularning birikmalari ajratib olinadigan yonmaydigan qattiq togʻ jinslari yoki minerallar. Ulardan kompleks foydalanish mumkin. Noruda foydali qazilmalarq. turi yuzdan ziyod. Qazib olish va ulardan foydalanish boʻyicha eng muhim xom ashyolar qatorida turadi. Noruda foydali qazilmalarq.ning hozirga qadar sistemalashtirilgan yagona tasnifi yoʻq. Odatda foydalanish sohasiga qarab 4 guruhga boʻladilar: konchilik-kimyo hom ashyosi — apatit, galit, tugʻma oltingugurt, oltingugurt kolchedani, barit, tabiiy tuz va boshqa (bularning aksariyatidan mineral oʻgʻit ishlab chikariladi); konchilik-metallurgiya xom ashyosi — oʻtga chidamli materiallar ishlab chiqarish, flyus si-fatida ishlatiluvchi qoliplash materiallari (gil va qumlar); qurilish materiallari — noruda qurilish ma-teriallari, keramika va shisha xom ashyosi, bogʻlovchi materiallar uchun xom ashyo, mineral boʻyoklar, issiklik va shovqin oʻtkazmaydigan materiallar; nometall ruda xom ashyosi — texnik kristallar (olmos, pyezokvars, Islandiya shpati, muskovit, agat va boshqalar), qimmatbaho va zebu ziynat buyumlari yasashda ishlatiladigan toshlar (zargarlik olmosi, zumrad, yoqut, topaz, malaxit, feruza, kahrabo va boshqalar); bu toifaga yana, odatda, asbest, talk, grafit, korund, najdakni ham kiritadilar. Texnika taraqqiyoti jarayonida Noruda foydali qazilmalarq. tarkibiga tobora yangi togʻ jinslari va minerallar qoʻshilib bormoqda.