O’zbekistonning mustaqilligi yo’lidagi dastlabki qadamlar. Prezidentlik boshqaruvining joriy etilishi. Qayta qurish va mustaqillik g’oyasi. I. Kari movning mamlakat rah bar, etib saylanishi

. O zbekistonda Prezidentlik lavozimining joriy qilinishi. O’zbekiston Respublikasi,o’zbek xalqining mustaqillik sari tashlagan muhim qadamlardan biri mamlakatimizda Prezidentlik lavozimining joriy etilishi bo’ldi. 1990-yil 23-martda O’zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komi-tetining plenumida respublika siyosiy tizimi to’g’risidagi masala ko’rib chiqildi. Unda O’zbekistonda hokimiyat-ning Prezidentlik boshqanivi shakliga o’tishi respublika suvereniteti va davlatcbiligida mohiyatan yangi bosqich ekanligi ta'kidlandi. Respublikamizda Prezidentlik lavozimining paydo bo’lishi, ayniqsa, uning huquqiy maqomi belgilanishi quyidagi bosqichlarda sodir bo’ldi.
Birinchi bosqich — 1990-yilning mart-oktabri. 1990-yil 23-martda O’zbekiston SSR Prezidenti lavozimini ta'sis etish hamda O’zbekiston SSR Konstitutsiyasiga o’zgartirishlar, qo’shimchalar kiritish to’g’risida Qonun qabul qilindi. Unga ko’ra respublika Prezidenti lavozimi ta'sis etildi. Bunda demokratiya jarayonlarini yanada rivojlantirish, konstitutsiyaviy tuzumni, fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va xavfsizligini mustahkamlash, respublika davlat hokimiyati va boshqaruvi oliy idorala-rining o’zaro aloqasini takomillashtirish maqsad qilib qo’yildi. 1990-yil 24-martda XII chaqiriq O’zbekiston SSR Oliy Sovetining birinchi sessiyasi o’sha paytda respublika Kompartiyasi birinchi kotibi bo’lgan LKarimovni O’zbekiston SSRning birinchi Prezidenti etib sayladi.
Ikkinchi bosqich 1990-yil 1-noyabrdan yangi Konsti-tutsiya qabul qilingan davrgacha bo’lgan davrni o’z ichi-ga oladi. 1-noyabr kuni O’zbekiston SSRda ijroiya va boshqaruv hokimiyatining tuzilishini takomillashtirish hamda O’zbekiston SSR Konstitutsiyasiga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish to’g’risida Qonun qabul qilindi. Natijada mavjud Prezidentlik hokimiyati bilan Vazirlar Kengashining ijroiya-boshqaruv hokimiyati qo’shib yuborilib, keyingisi Prezident huzuridagi Vazirlar Mahkamasiga aylantirildi. Prezident ayni paytda Vazir-lar Mahkamasining Raisi bo’lib qoldi.
Shunday qilib, Prezident Oliy ijroiya va boshqaruv hokimiyatini amalga oshiruvchi shaxsga aylandi va ayni paytda u davlat boshlig’i sifatida ham o’z o’rnida qoldi. Endilikda u faqat farmonlar emas, balki qarorlar va far-moyishlar ham qabul etadigan bo’ldi. Bulardan tashqari o’sha paytda Vitse-prezident lavozimi ham ta'sis etilib, u Vazirlar Mahkamasiga rahbarlik qiluvchi va uning ishini uyushtiruvchi vazifani bajarar edi. Biroq ushbu lavozim o’zini oqlamadi va shu bois keyinchalik (1992-yil 4-yan-var) u tugatildi.
Huquqiy jihatdan O’zbekiston Prezidentlik Respub-likasi shaklidagi davlat boshqaruviga ega bo’ldi. Uning muhim jihati hokimiyat bo’linishini adolatli tarzda amalga oshirish imkoniga egaligidadir. Ya'ni qonun chiqaruvchi, ijro va sud hokimiyati bir-biriga daxlsiz hol-da ish olib boradi. Malumki, boshqaruvning parlamen-tar respublika usulida Prezident parlament yig’ilishida uning a'zolari tomonidan saylanadi. Prezident respub-likasi boshqaruvida esa umumxalq saylovi yo’li bilan bar-cha fuqorolarning ovoz berishi asosida saylanadi. Bunda Prezident o’z vakolatlarini parlamentning sanoqli a'zo-laridan emas, keng xalq ommasidan oladi.