O`zbekistondagi sinditsiyalashgan kredit holati tahlili. Ib-1K guruh magistranti Ergasheva Sarvinoz

O`zbekistondagi sinditsiyalashgan kredit holati tahlili.

IB-1K guruh magistranti Ergasheva Sarvinoz

Bugungi kunda tijorat banklarining iqtisodiyotga yo‘naltirilayotgan kreditlar hajmini oshirish va banklarning investitsiya jarayonlardagi ishtirokini yanada kengaytirish, investitsiya maqsadlariga, boshlang‘ich sarmoyani shakllantirishga, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish hamda texnologik yangilash uchun uzoq muddatli kreditlar berish muhim ahamiyat kasb etmoqda. Investitsiya loyihalarini uzoq muddatli moliyalashtirishda bugungi kunda zaruriyat sezilmoqda.

O`zbekistonda sinditsiyalashtirilgan kreditlash O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki boshqaruvining 2005 yil 16 iyuldagi qarori bilan tasdiqlangan “Tijorat banklari tomonidan yirik investitsiya loyihalarini sinditsiyalashtirilgan kreditlashni amalga oshirish tartibi to`grrisida”gi Nizomi va 2018 yil 1 oktyabrda unga kiritilgan o`zgarishlar bilan tartibga solinadi. Ushbu nizomga asosan:

• 
  Sinditsiyalashtirilgan kredit - bir nechta banklar tomonidan yirik investitsiya loyihalarini birgalikda kreditlash;
  
• 
  Yirik investitsiya loyihasi – umumiy qiymati tijorat banklarining birinchi darajali kapitalning 25 foizidan oshadigan investitsiya loyihasi;
  
• 
  Bank sindikati – sinditsiyalashtirilgan kredit berish borasida ikki yoki undan ortiq banklar o`rtasida o`zaro kelishuv;
  
• 
  Yetkachi bank – sinditsiyalashtirilgan kreditlash tashabbusi bilan chiqqan va zimmasiga ishtirokchi banklar nomidan kredit hujjatlarini yuritish ma`suliyati yuklatilgan qarz oluvchining asosiy talab qilib olinguncha deposit hisobvarag`iga xizmat ko`rsatuvchi bank;
  
• 
  Ishtirokchi bank – sinditsiyalashtirilgan kredit berishdan qatnashuvchi bank.
  

O`zbekistonda sindikatsiyalash kreditlarni berish amaliyoti past daraja bo`lib, hozirgi kunda sanoqli tijorat banklari tomonidan sindikatlashgan kredit berish taklif etilmoqda. Asosan yirik va o`rta tijorat banklari ushbu kreditni taklif qilayotgan bo`lsa, kichik banklarning ushbu bozorda umuman ishtirok etmayapti. Bunga esa bir necta muammolarning mavjudligidir va quyidagilarni ko`rsatib o`tish mumkin:

• 
  Sindikatlashgan kreditlar uchun me`yoriy-huquqiy baza yetarlicha ishlab chiqilmagan vas hu sababli standart hujjatlarning yetishmasligi;
  
• 
  Respublika banklarida sindikatlashgan kreditlar bo`yicha risklarni baholash va boshqarish bo`yicha metodologik bazaning mavjud emasligi;
  
• 
  Respublikamiz tijorat banklari jalb qilingan mablag`lari tarkibida uzoq muddatli va barqaror depozitlar ulushining pastligi;
  
• 
  Sindikatlashgan kreditlarning sust uslubiy ta`minoti;
  
• 
  Mahalliy kompaniyalarda moliyaviy hisobotlarning xalqaro standartlari keng ko`lamda joriy etilmaganligi;
  
• 
  Banklarda ushbu turdagi kreditlash bo`yicha mutaxassislarning yetishmasligi.
  

Har qanday tijorat banki uchun sinditsiyaslashtirilgan kredit yangi mijozlar topish, riskni kamaytirish, kredit portfelini diversifikatsiyalash resurslarni uzoq muddatga joylashtirish, barqaror daromad oliash imkonini beradi. Shuning uchun ham kredit turidan banklar keng foydalansa maqsadga muvofiq bo`ladi.

1-jadval