|
2.1. Turizmni rivojlantirishdagi muammolarni xal etish yo`llari
Turizm sohasi uchun kadrlar tayyorlash ta’lim standartlariga muvofiq amalga oshiriladi, uning asosiga turistik kasb va malaka talablari (professional standartlar) turistik industriya mansabdor xodimlari uchun asosiy mezon qilib qo‘yilgan. 1999 yilda Rossiya Mehnat Vazirligi qarori bilan turizm va yangi professional standartlari tasdiqlandi. Bu hozirgi zamon xalqaro talablariga javob beradi. Ularni ustida ish «Turizm industriyasi uchun o‘quv bazasini mustahkamlash» YES / TASIS loyihasi doirasida olib borildi. Unda mutaxassislar katta guruhi ishtirok etadi: mazkur sohada g‘arb yetakchi ekspertlari, Moskva, Sankt-Peterburg, Sochi ixtisoslashgan o‘quv muassasalari va turistik biznes vakillari shular jumlasidandir.
Professional standartlar ustida ishlashda turistik firmalar, mehmonxona va turizm boshqaruv organlari rahbarlarini ekspert so‘rovlarga jalb etilishi muhim bosqich bo‘ldi. Bu amaliyotlar fikrlarini bilish va xo‘jjatlar tuzishda ularning istaklarini hisobga olish, shu bilan ta’limni turizm industriyasi bilan aloqasini ta’minlash imkonini beradi.
Yangi standartlar turistik xodimlar va mehmonxonalar biznesiga qo‘yiladigan barcha kompleks talablarni belgilaydi. Yevropa formatida ishlab chiqilgan bu standartlar o‘z ichiga nafaqat mansab majburiyatlarini, balki ularni bajarish uchun zarur bilim va ko‘nikmalarni ham qamrab olgan.
Tuzilgan va qabul qilingan «Turistik industriya asosiy mansabdor xodimlariga kvalifikatsion (professional standartlar) talablar» hujjati turistik kadrlar tayyorlash normativ bazasini yaratish yo‘lida olg‘a tashlangan muhim qadam bo‘ldi. U RFda mehnat bozorining real ehtiyojlarini o‘zida aks ettiradi.
Turistik xizmatlarni imkon darajasida ishlab chiqarishni ko‘paytirish daromadni ijobiy tomonga o‘zgartiradi va o‘stiradi. Turistik korxona to‘liq quvvat bilan ishlaganda maksimal darajasiga erishadi. Shuning uchun turistik kompaniyalar iloji boricha, ko‘proq va sifatliroq xizmat ko‘rsatishga intiladilar.
Oldingi tahlillar ko‘rsatadiki, turistik xizmatlar bozorida firmalar xulqining bosh xususiyatlari – mavjud quvvatlarni to‘liq yuklanishi darajasidagi takliflardir. Yuklanish foizli ko‘pchilik turistik korxonalar ishi muhim ko‘rsatkichlari hisoblanadi. Havo transportida yo‘lovchilar o‘rindiqlari bandligi hisoblab chiqiladi, mehmonxona xo‘jaligida nomer fondi yuklanish koeffitsiyenti mavjud. Tematik parklar va golf o‘yin maydonlari uchun tashrif byuuruvchilar sonlari obyektning maksimal o‘tkazish qobiliyati bilan taqqoslanadi. Turistik kompaniyalar 100 foizlik yuklanishga erishishga intiladilar. Shu bilan birga aviatashuvchilar takliflari turagentlarnikidan farq qiladi, turoperatorlar esa bozorda o‘zlarini otellardan boshqacharoq tutishadi. Turistik industriyaning uch yetakchi sektorlari bo‘yicha takliflar va chiqimlarni ko‘rib chiqamiz: transport, joylashtirish va turoperatorlik faoliyat.
Aviatashish. Yo‘lovchi tashishni amalga oshiruvchi aviakompaniyalarda umumiy chiqim xarajatlarning to‘rt kategoriyasini o‘z ichiga oladi:
Birinchi guruhda – doimiy chiqimga – ma’muriy boshqaruv xarajatlari, marketing va bronlashtirish xarajatlari kiradi. Bular tashishga bevosita aloqador emas, lekin ishlab chiqarish jarayonlarini qo‘llab turish uchun zarur.
Ikkinchi guruh xarajatlar aniq aloqa yo‘lini ekspluatatsiya qilish bilan bog‘liq holda paydo bo‘ladi. Bu xarajatlar shartli doimiydir. Ularga samolyot amortizatsiyasi, texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash, aeroportga xizmat ko‘rsatishlar kiradi.
Uchinchi guruh xarajatlar ham shartli doimiy, uchishlar bajarilishi bilan bog‘liq. Ularning kattaligi aloqa yo‘llariga bog‘liq ravishda almashinadi va yo‘nalish nuqtai nazaridan o‘zgaruvchan hisoblanadi. Bir vaqtning o‘zida bu chiqimlarni doimiy deb qarash mumkin. Chunki ularning hajmini hal etish qarori bir yo‘la butun uchishga qabul qilinadi. Xarajatlar tarkibiga kema ekipaji mehnatiga haq to‘lash qo‘shiladi, havo transportida eng yirik xarajatlar statiyasi – yoqilg‘idir. Bu jahondagi ko‘pchilik avia kompaniyalarda barcha chiqimlarning uch qismini va boshqa xarajatlarni tashkil qiladi.
To‘rtinchi guruh xarajatlar – o‘zgaruvchan chiqim – yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha xarajatlarini birlashtiradi. Bular ovqatlanish, qayd qilish (registratsiya), bagajlarni yuklash xarajatlaridir. Ularning kattaligi nisbatan katta emas, umumiy chiqimning bor – yo‘g‘i 7 – 9 % ni tashkil qiladi. Bunday tarkibda doimiy chiqim salmog‘i ochiq-oydin ko‘rinib turgani sababli havo orqali tushuvchilar har bir uchishda avialaynerlar sig‘imi chegarasi darajasida o‘z xizmatlarini taklif qilishga intiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
