O’zbekistonda iqtisodiyotni rivojlantirish muammo va yechimlar. Imomkulova N, tmi talabasi Ilmiy rahbar: Sh. Allayarov

Ishsizlik muammosi
O‘zbekistonda ham boshqa davlatlar qatori asosiy
muammolardan biri hisoblanadi. Ushbu muammo nimalar evaziga paydo
bo‘ldi?
Birinchidan, juda ko‘p korxonalar faoliyatini to‘xtatdi.
Ikkinchidan, tashqarida ishlab yurgan yurtdoshlarimiz qaytib keldi va
ularning yana orqaga qaytib ketishga imkoniyati cheklangan.
Uchinchidan, har yili minglab mehnatga qobiliyatli aholi yetishib chiqadi.
Bularning hammasiga yangi ish o‘rni kerak bo‘ladi.
Mamlakatimizda faoliyat ko‘rsatib turgan xodimlarning ishsiz bo‘lib qolish
jarayoni asosan xizmat ko‘rsatish sohalarida namoyon bo‘la boshladi, ya’ni
xizmat ko‘rsatish sohalari – aviatsiya, temir yo‘l, turizm, mehmonxonalar
tarmog‘i, ovqatlanish va boshqalar faoliyati deyarli to‘xtab qoldi.
O‘zbekistonlik mehnat muhojirlarning 3 millionga yaqini Rossiya va
Qozog‘istonda faoliyat yuritishi, ushbu davlatlarda ham hozirgi vaqtda
pandemiyaning ta’siri tufayli ishsizlikning yuzaga kelishi natijasida ularning
ma’lum qismi vatanimizda ekanligi, chegaralarning yopilishi ishchi kuchi
migratsiyasining to‘xtashiga olib keldi va iqtisodiy jarayonlarga yanada
salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Qolaversa, ayni paytda yurtimizda 12-15 foiz yoki 4-5
million aholi kambag‘allik darajasida yashayotganligini alohida ta’kidlab
o‘tish lozim. Bularning ham aksariyat qismi munosib ish o‘rinlariga ega
bo‘lmaganlar va ishsizlardan iboratdir.
Oziq-ovqat muammosi
– bu mamlakatimizda koronavirus pandemiyasi-
ning ta’siri natijasida yuzaga keladigan nozik muammolardan biridir. Bunga
karantin paytida ishning nisbatan “to‘xtab” qolishi sabab bo‘lsa, yana bir
muammo xalqaro aloqalarning uzilishi, chegaralarning yopilishi, tashish

---

xizmatlarining pasayishi tovar va xizmatlarning almashinuvi bilan bog‘liq.
Bir qator davlatlarda epidemioligik vaziyat va karantin qishloq xo‘jalik
ishlarini batamom to‘xtatib qo‘ydi. Dunyoning ko‘pgina davlatlari oziq-ovqat
havfsizligini ta’minlash maqsadida ma’muriy va iqtisodiy cheklovlarni
qo‘llamoqda. Natijada bizning hamkorlarimiz ham mahsulotlarini bizga ham
sotishni to‘xtatib qo‘ydi.
Jumladan, Rossiya 1 iyulgacha bug‘doyni chetga olib chiqishni taqiqladi.
Javdar, arpa va makkajo‘xori eksportini ham vaqtincha to‘xtatdi va buni
mamlakat ichki ehtiyojlarini qondirish zaruriyati bilan izohlaydi. Qozog‘iston
esa qo‘shnilari – O‘zbekiston, Tojikiston, Qirg‘iziston va Afg‘onistonga 1
avgustgacha har oy 200 ming tonna bug‘doy, 60 ming tonna un eksporti
kvotasini joriy etdi. YevroOsiyo Iqtisodiy Ittifoqi hududidan tashqariga piyoz,
sarimsoq, javdar, sholg‘om, guruch, yorma, g‘alla-don, qorabug‘doy, tariq,
butun donli un, tozalangan grechka, soya dukkaklari, kungaboqar
urug‘larini olib chiqish 30 iyunga qadar taqiqlandi. Ushbu mahsulotlarning
asosiy ishlab chiqaruvchilari - Rossiya va Qozog‘iston hisoblanadi.
Ukraina esa joriy yilning 1 iyuliga qadar grechkani eksportga chiqarishni
taqiqladi.
Osiyo davlatlari dukkakli mahsulotlar va guruch eksportiga kvota belgiladi.
Umuman olganda, barcha davlatlar avvalo o‘zida oziq-ovqat muammosini
hal qilishning chora-tadbirlari ishlab chiqa boshladi. Bunday sharoitda
O‘zbekiston qanday yo‘l tutishi kerak, ushbu muammolarni hal etish uchun
nima qilish lozim va yana nima ishlarni amalga oshirish mumkin, degan
savollar ko‘ndalang bo‘lib turibdi.