O'zbekistonda iqlimning o'zgarishi va uning kutilayotgan oqibatlari reja

O‘zbekiston iqlim o‘zgarishi jarayoni oqibatlariga Milliy moslashuv rejasini ishlab chiqishni boshladi
O‘zbekiston Respublikasi iqlim o‘zgarishi ta’siriga nisbatan zaif bo‘lgan iqtisodiyot tarmoqlarining barqarorligini oshirish va barqaror rivojlanishni ta’minlashning mavjud mexanizmlarini takomillashtirish bo‘yicha iqlimga moslashish sohasidagi chora-tadbirlarni rejalashtirish bo‘yicha muhim yangi tashabbusni boshladi. Ushbu, istiqbolli yangi loyiha, 2020 yil 3-dekabrda dastlabki onlayn seminar bilan boshlandi. Unda manfaatdor va hamkor tashkilotlar vakillarining katta auditoriyasi to‘plandi. Loyiha Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi ko‘magida, Yashil iqlim jamg‘armasi (YaIJ) ning grantidan moliyalashtirish orqali bajariladi.

Ishlab chiqilayotgan Milliy moslashish rejasi tarmoq xarakteriga ega bo‘lib, unga ajratilgan moliyaviy resurslar 1,6 mln. AQSh dollarini tashkil etadi. Uning asosiy maqsadi kelgusi ikki yarim yil davomida, iqlimga moslashish ustuvorliklarini hisobga olgan holda, rejalashtirish jarayonini samarali tashkil etishga yordam berishdir. Loyiha faoliyati qishloq va suv xo‘jaligi, sog‘liqni saqlash, binolar sektori va ekstremal iqlim hodisalarini favqulodda boshqarish kabi muhim tarmoqlarda iqlim o‘zgarishiga moslashish bo‘yicha aniq qarorlar qabul qilish jarayoni samaradorligini oshirishga, shuningdek, iqlim o‘zgarishiga nisbattan eng zaif hisoblangan Orolbo‘yi mintaqalarida joylashgan hududlarni rivojlantirishni rejalashtirishga yordam beradi.
Kirish seminarida BMT TDning O‘zbekistondagi doimiy vakili o‘rinbosari Doina Munteanu xonim quyidagilarni qayd etdi: «Biz COVID-19 global pandemiyasi paytida iqlim o‘zgarishi ta’sirini yumshatish va uning oqibatlariga moslashish masalalari rivojlanish sohalarini kuchaytirishga qaratilgan harakatlarimiz markazida bo‘lishiga ishonch hosil qildik. Pandemiya ko‘pgina muammolarimizni aniqlab berdi. Jumladan, sog‘liqni saqlash tizimining iqlimiy barqarorligini oshirish hamda uni takomilashtirish zarurligini, shuningdek, qishloq xo‘jaligi sktorida barqaror oziq-ovqat tizimini yaratishga bo‘lgan ehtiyoj mavjudligini isbotladi. O‘zbekistonda Milliy moslashuv rejasini ishlab chiqishda iqlimiy barqaror qishloq xo‘jaligi va sog‘liqni saqlashga ustuvor tizimlar sifatida qaraladi, chunki bu sohalar koronavirus pandemiyasi sababli yuzaga kelgan inqirozdan chiqilganidan keyin mamlakat iqtisodiyotini tiklashga katta hissa qo‘shadi».
O‘zbekiston, 34 milliondan ortiq aholisi bilan, Markaziy Osiyodagi eng yirik davlatlardan biri hisoblanadi. Suv resurslarining taqchilligi, ustiga-ustak suvning sho‘rligi, tuproq sho‘rlanishi va eroziyasining ortib borishi kabilar allaqachon jiddiy muammoga aylangan. Hozirgi kunda mamlakat aholisining 20 foizga yaqini (ya’ni 6,8 million kishi) sho‘rlanish va suvning yuqori darajadagi minerallashuvidan aziyat chekmoqda. Orol dengizining qurib borishi davom etayotganligi tufayli vaziyat yanada og‘irlashtirmoqda.
Seminarda O‘zbekiston Respublikasi Gidrometeorologiya xizmati markazi bosh direktorining birinchi o‘rinbosari janob Baxriddin Nishonov quyidagilarni qayd etdi: “O‘zbekistonda iqlim o‘zgarishi inson hayotining barcha sohalariga ta’sir qiladi va shu tufayli iqlimiy o‘zgarishlarning salbiy oqibatlarini oldini olish va yangicha turmush sharoitlariga moslashish masalasi tezkor choralarni ko‘rishni talab qiladi. Iqlim o‘zgarishiga Milliy moslashish rejasi O‘zbekiston uchun bu jarayonga nisbattan xavflarni kamaytirishga xizmat qiladi va barqarorlikni oshirishga katta imkoniyatlar beradi. Shu munosabat bilan biz barcha darajadagi samarali hamkorlik va konstruktiv muloqotga chin dildan ishonamiz”.
O‘zbekiston BMT IO‘DK doirasida iqlimiy moliyalashtirish mexanizmi sifatida Yashil iqlimiy jamg‘arma (YaIJ) resurslariga yo‘l ochishga va uni kengaytirishga erishdi. Mamlakatda, YaIJ Dasturini tayyorlash tashkiloti ko‘magida, iqlim o‘zgarishiga moslashishga qaratilgan tashabbuslarni ishlab chiqish uchun milliy platforma yaratilmoqda.