|
Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.
Resbublikada yetishtiriladigan mahsulotlar va sanoat chiqindilari asosida (g’ozapoya, yog’ochni qayta ishlash sanoati, ko’mir kukuni, daraxt va qishloq xo’jalik o’simliklari chiqindilari, kommunal-maishiy chiqindilar va boshqalar) yonilg’i granulalari (plitkalarini) ishlab chiqarishni tashkil qilish va ularni qishloq xo’jaligidagi tadbirkorlarga uylarni va teplitslarni isitish uchun arzon narxlarda yetkazib berish;
Respublikadan qishloq xo’jalik mahsulotlarini eksport qilishga bo’lgan barcha tosiqlarni aqlga va maqsadga muvofiq ravishda bartaraf qilib, tadbirkorlarning chet ellar bilan erkin savdosiga keng yo’l ochish;
Paxta, bug’doy, arpa, sabzabot-poliz mahsulotlari yetishtirishning zamonaviy va eng ilg’or innovatsion texnologiyalarini o’rganib, ularni respublika qishloq xo’jalik amaliyotiga tadbiq qilish;
Suvni tejash va kam xarajat qilib ko’p hosil olish mumkin bo’lgan innovatsion texnologiyalarni, shu jumladan, tomchilab sug’orish usullarini qo’llash miqyosini imkoniyat darajasida kengaytirish va bu ish bilan shug’ullanadiganlarga subsidiyalar, subventsiyalar va turli xil imtiyozlar berish;
Qishloq xo’jalik mahsulotlarini komp’yuter texnologiyasi yordamida dasturiy boshqaruv asosida yetishtirhsning ilg’or innovatsion texnologiyalarini respublika miqyosida hayotga tadbiq etish va ularni yaratuvchilarga moddiy va ma’naviy ko’mak berish;
Jahon miqyosidagi qishloq xo’jalik mahsulotlari, al’ternativ energiya manba’lari, quyosh energetikasi, shamol energetikasi va bioenergetika bo’yicha innovatsion yanhilklarni o’rganib, ularni ommaviy axborot vositalari orqali keng aholi ommasiga ma’lum qilish va tezkorlik bilan qishloq xo’lajik iqtisodiyotiga joriy qilish.
140 Toshkent Moliya instituti
Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.
Yana shuni ham ta’kidlashimiz kerakki, respublikamiz qishloq xo’lajigida innovatsion faoliyatni yanada faollashtirish uchun kichik biznes hamda fermer xo’jaliklari uchun huquqiy-normativ bazani rivojlantirish va innovatsion loyihalarni amalga oshirishda davlat ko’magining ilmiy-metodik asosini yaratish lozim. Bunda quyidagi muammolarga asosiy diqqat-e’tiborni qaratish zarur:
> Davlat byudjeti mablag’lari hisobiga bajarilgan innovatsion ilmiy-
texnik loyihalarning huquqiy jihatdan bajaruvchiga biriktirishning
normativ-huquqiy asoslari hamda erishilgan ilmiy-texnik natijalar va
intellectual mulkka egalik qilish huquqlarini aniqlashga;
> Ilmiy-texnik natijalarga bo’lgan davlat huquqini ish yurituvchi
sub’ektlarga berish va ularni ishlab chiqarishga tadbiq qilish tartib-
qoidalariga;
Intellektual mulk va intellectual faoliyat natijalarini hisobga olish, inventarizatsiya qilish, amortizatsiyalash va baholashning tartibiga;
Davlat tomonidan qishloq xo’jalik ehtiyojlari uchun kerakli bo’lgan innovatsion mahsulotlar va hizmatlar yetkazib berishni boshqarishning huquqiy-normativ qoidalarini mukammallashtirishga.
Qishloq xo’jaligiga innovatsion texnologiyalarni tadbiq qilishda undagi kichik biznes va fermer xo’jaliklariga moliyaviy yordam ko’rsatish masalalariga ham alohida e’tibor qaratish kerak. Masalan, yuqori texnologiyali venchur loyihalarni (quyosh, shamol va bioenergetika, yopiq yer maydoni sharoitida mahsulotlar yetishtirish, tomchilab sug’orish kabilar) amalga oshirish uchun moliyaviy shart-sharoitlar yaratish maqsadga muvofiq. Bu yo’nalishlarda innovatsion loyihalarni moliyalashtirish grantlar yoki subsidiyalar berish, lizing
141 Toshkent Moliya instituti
Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.
(moliyaviy ijara), kreditlarning foiz stavkasini pasaytirish kabi mexanizmlar asosida amalga oshirilishi mumkin. Qishloq xo’jaligidagi kichik biznes va fermer xo’jaliklarini davlat tomonidan qo’llab-quvvatlanishi bulardan kattaroq bo’lgan ishlab chiqarish va innovatsion kompaniyalar bilan hamkorlik mexanizmi orqali amalga oshirilishi ham mumkin. Bu qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlash korxonalari bilan aloqalarni mustahkamlab, mahsulot soni, turi, sifati va raqobatbardoshligini oshiradi. Bu esa o’z navbatida mahsulot tannarxini pasaytirib, uni chuqur qayta ishlash imkonini yaratadi va nodavlat hamda hususiy investitsiyalarining qishloq xo’jaligiga jadal jalb qilinishiga olib keladi. Tegishli universitetlar va ilmiy tashkilotlarda qishloq xo’jaligining innovatsion rivojlanishi bilan bog’liq muammolar bilan shug’ullanadigan bo’linmalar tashkil qilish innovatsiyalarning rivojlanishi uchun alohida ahamiyatga ega bo’lgan bo’lar edi.
Innovatsion-texnologik modernizatsiyalar masalalarini hal qilish bo’yicha yangi industrial mamlakatlardagi davlat va hususiy korxonalar hamkorligi tajribasini o’rganish shuni ko’rsatadiki, davlat tuzilmalari iqtisodiy tizimni moslashtirish, milliy bozorlar hususiyatlarini hisobga olish va innovatsion kompaniyalarning ko’pchilik muammolarini hal qila olish yo’li bilan qishloq xo’jaligidagi innovatsion biznesni faollashtira oladi. Davlat va hususiy biznesning yaqindan o’zaro hamkorligi innovatsion faoliyatni faollashtirishning muhim yo’nalishi sifatida qishloq xo’jalik iqtisodiyotining murakkab masalalarini muvaffaqiyatli hal qila oladi. Bunday hamkorlik mexanizmining asosi sifatida ilmiy tashkilotlar, oily ta’lim muassasalari, qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlash korxonalari, fermer xo’jaliklari,
142
Toshkent Moliya instituti
Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.
agrofirmalar, moliyaviy va innovatsion biznes tuzilmalarining birgalikdagi faoliyati tushuniladi. Davlat va biznes tuzilmalarining o’zaro hamkorlini amalga oshirish bo’yicha samarador boshqaruv bo’g’inlarini yaratish nafaqat qishloq xo’jaligida balki barcha boshqa tarmoqlarda ham investitsion va innovatsion faollikni oshiradi hamda ijtimoiy ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantiradi. Natijada agrar sohadagi iqtisodiy siyosatning samaradorligi oshadi. Davlat va hususiy biznes hamkorligini rivojlantirish qishloq xo’jaligidagi ilmiy izlanishlarga turtki bo’ladi va mahsulot yetishtirishdagi ijobiy o’zgarishlarga olib keladi hamda viloyatlardagi ko’pchilik firma va tashkilotlar bu ish bilan shug’ullanishga kirishib, ko’p miqdordagi yangi ish joylari yaratadilar. Ammo bu ishni amalga oshirish uchun jahonning ko’pchilik mamlakatlarida bu boradagi yig’ilgan qimmatli tajribani (ilobiy va salbiy jihatlarini) o’rganib chiqish va ularni mamlakatimiz qishloq xo’jalagiga tadbiq qilish lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |
