O’zbekistonda arxeologiya. Madrimov Sh

Arxeolog-olim, akademik O’tkir 
Đ
slomov. 
O’tkir 
Đ
slomov 1932-yilda Toshkent shahrida, ziyoli o’qituvchilar oilasida 
tavallud topdi. Uning otasi 
Đ
smoilov 
Đ
slom O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan 
o’qituvchi, onasi 
Đ
smoilova Habiba mohir pedagog, tarbiyachi bo’lib, bo’lajak 
olimni ilmga qiziqqan inson sifatida tarbiyalashda muhim o’rin egallaydi.
Oiladagi yuksak manaviy muhit yosh O’tkir 
Đ
slomovni 1947-yili Toshkent 
pedagogika bilim yurtiga yetaklaydi. 1951-yilda bilim yurtini tugallagandan 
keyin 1952-1956-yillari Toshkent Davlat pedagogika institutini imtiyozli 
tugatgandan keyin mutaxassis sifatida Toshkent viloyati Qorasuv tumanidagi 
14 maktabda o’qituvchilikdan boshlaydi. Lekin talabalik yillarida taniqli olim 
Yahyo G’ulomovdan tinglagan maruzalari, u kishi bilan bo’lgan muloqotlari unga 
tinchlik bermay Respublika Fanlar Akademiyasining tarix va 
arxeologiya 
institutida katta faoliyat olib borayotgan Yahyo G’ulomov qo’l ostiga 
laborantlik 
lavozimida o’zining mehnat faoliyatini boshlaydi. 
O’tkir 
Đ
slomovning keyingi ilmiy faoliyati hozirgi Sankt Peterburg, o’sha 
payitlardagi Leningrad shahridagi SSSR Fanlar akademiyasi Arxeologiya instituti 
Leningrad bo’limida mashhur arxeolog, akademik A.P.Okladnikov rahbarligida 

---

62 
aspiranturada nomzodlik dissertatsiyasini yozadi. Bu yerda o’z davrining eng yirik 
qadimshunos 
olimlari 
- 
M.M.Gerasimov, 
M.P.Gryaznov, 
S.A.Semenov, 
P.
Đ
.Boriskovskiy, B.P.Piotrovskiy, N.N.Gurina, V.M.Masson kabi o’z davrining 
yirik olimlari bilan kundalik muloqotda bo’ladi va arxeologiya fanining eng nozik 
qirralarini o’rganishda bu olimlarning bergan saboqlari juda katta bo’ldi. 
O’tkir 
Đ
slomov 1963-yili Leningradda «Quyi Zarafshonning neolit davri 
madaniyati» mavzuida nomzodlik dissertatsiyasini tayyorlab uni himoya qildi. 
Arxeolog sifatida uzoq yillik faoliyati davomida O’rta Osiyoning barcha 
tog’lari, 
vohalari, 
Rossiyaning 
g’arbiy 
chekkalaridan 
Uzoq 
Sibirning 
kengliklarigacha bo’lgan yerlaridagi tosh davri arxeologik obidalarda olib borilgan 
qazishmalarda qatnashdi. So’x vohasining yuqori oqimida joylashgan Selungur 
g’orida olib borilgan arxeologik izlanishlar juda mavffaqiyatli bo’ldi. Bu erda 
bundan 1 mln. 200 ming yil ilgari yashagan odamning qoldiqlari topilib, O’rta 
Osiyoda insoniyatni kelib chiqishi va uning rivojlanishi borasidagi fikrlariga yangi 
yo’nalishni berishga muvaffaq bo’ldi.
Uning So’x vodiysida mezolit davriga oid obishir madaniyatini topishi va bu 
qabilalarning yana bir qismi Markaziy Farg’ona yerlarida ham yashaganligini 
ko’rsatuvchi yangi yodgorliklarni topdi va bu uning doktorlik dissertatsiyasiga 
asos bo’ldi. 
O’tkir 
Đ
slomovning ko’p yillik ilmiy izlanishlari uning 8 ta yirik monografik 
asar va 150 ortiq ilmiy, ilmiy –ommabop ishlarida o’z aksini topgan. Bu 
monografiya va maqolalar diqqat qilinib ko’rilsa, bular 4 ta katta ilmiy yo’nalish 
bo’yicha umumlashtirish mumkin. 
1. O’rta Osiyoda odamning paydo bo’lishi va paleoekologik sharoit; 
2. Mezolit davri odamlarining moddiy madaniyati va turmush tarzi; 
3. O’zbekistonning neolit davri jamoalari va ularning madaniy aloqalari. 
4. 
Đ
lmiy-pedagogik ishlar. 
Shunday qilib, akademik O’tkir 
Đ
slomov o’zining uzoq yillik mehnat faoliyati 
davomida faqat O’zbekiston xududidagina emas, balki butun O’rta Osiyo xududida 
yashagan ibtidoiy ajdodlarimizni hayoti va moddiy madaniyatini o’rgangan, o’z 
faoliyati davomida juda ko’plab shogirdlar chiqargan olim, xalqaro O’zbekiston-
Rossiya ekspeditsiyasining rahbaridir. 

---

63