O`zbekistonda agrar islohotlarning mohiyati, bosqichlari va asosiy yo`nalishlari reja: 1

(1-jadval)
2007 yilda qishloq axolisining bandlik ko’rsatkichlari to’g’risida MA’LUMOT

Mintaqalar	qishloq aholi soni (ming kishi)	Qishloq mexnat resurslari (ming kishi)	Qishloq iqtisodiy faol aholisi (ming kishi)	SHundan iqtisodiyo tda bandlari (ming kishi)
O’zbekiston Respublikasi	17226,6	9286,1	6894,3	6479,4
Qoraqalpog’iston Respublikasi	818	442,1	292,4	273,4
Andijon	1718,5	968,6	771,7	719,6
Buxoro	1100,6	615,8	524,1	495,7
Jizzax	752,8	395,3	239,4	229,9
Qashqadaryo	1874,2	977,7	671,9	626,8
Navoiy	498	265	222,5	208,5
Namangan	1355,1	758,1	498,9	460,5
Samarqand	2228,1	1166,3	841,5	782,4
Surxondaryo	1596,1	822	562,3	527,9
Sirdaryo	474,1	258,4	211,2	202,3
Toshkent	1522,5	849,8	638	607,3
Farg’ona	2123,9	1137,8	969,8	920,8
Xorazm	1164,7	629,2	450,6	424,3

Izoh: Jadval Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari asosida tuzilgan.

Bugungi sharoitda qishloq mehnat bozorini rivojlantirish uchun avvalo ishchi kuchi sifatini oshirish dolzarb muammodir. Respublikamizning mintaqaviy, ijtimoiyiqtisodiy siyosati va uning tub maqsadi ham aholi bandligi, mehnat bozorini to’g’ri shakllantirish, ishsizlik ko’rsatkichini kamaytirish orqali ularning farovon yashashiga erishishiga qaratilgan. Ma’lumki, mustaqillik yillarida bu sohada qator tashkiliy va amaliy ishlar amalga oshirilmoqda. Bu tadbirlardan samarali natijalarga erishish ko’p jihatdan mintaqalarning ichki xususiyatlariga bog’liq. SHu sababli aholining ish bilan bandligi, mehnat bozori shakllanishining mintaqaviy hususiyatlarini tadqiqi xamda tahlil qilish orqali hududlarni barqaror ijtimoyi-iqtisodiy rivojlantirish mumkin bo’ladi. SHu bilan birga tadbirkorlikni rivojlantirish, faoliyat erkinligini ta’minlash, tadbirkorlik sub’ektlari faoliyatiga ortiqcha aralashuvlarni qisqartirish, hisobot topshirish tizimi hamda davlat ro’yxatidan o’tkazish mexanizmini soddalashtirish, soliq yukini kamaytirish bo’yicha joriy yilda bir qancha qaror va Farmonlar qabul qilindi.

Mamlakatimiz mintaqalarida qishloq mehnat bozori shakllanishining mintaqaviy xususiyatlari o’rganilganda ishchi kuchi shakllanishining demografik asoslari, mehnat taklifi va unga bo’lgan talabning vujudga kelishi o’rganilishini taqozo etadi.
Hozirgi davrning ob’ektiv qiyinchiliklari aholining sifat ko’rsatkichlariga ham o’z ta’sirini ko’rsatmoqda. Bu o’rinda eng avvalo aholining salomatligi, bilim darajasi, kasb malakasidagi o’zgarishlarni hisobga olish zarur bo’lmoqda. Mintaqalardagi aholi bandligini yaxshilashning ustuvor yo’nalishlarini belgilashda uning o’ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib quyidagi muammolarni e’tiborga olish talab etiladi; taklif etilayotgan ish o’rinlarining ishchi kuchi ehtiyojlariga to’liq mos kelmayotganligi; mehnat resurslari sonining o’sishi bilan bandlik dinamikasi o’rtasidagi nomuvofiqlikdir; ish o’rinlariga bo’lgan ehtiyoj bilan ularning mavjudligi o’rtasidagi sifat jihatidan mutanosiblikning yo’qligi; ishchi kuchining kasbiy tayyorgarligi yoki mutaxassisliklarning bir tomonlama rivojlanganligi; kichik biznes va xususiy tadbirkorlikdagi mamlaktimiz qishloq aholisining bandligini tahlil etish, qishloq hududlariga mos xususiy tadbirkorlik turlarining ortishiga va shu bilan birga aholi bandligining ortishiga imkon beradi.
Bu esa yaqin kelajakda mintaqada kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlash va rivojlantirish asosida axoli bandligini oshirishga hamda ijtimoiy qo’llab quvvatlash borasida aniq yo’naltirilgan samarali chora-tadbirlarni amalga oshirish bo’yicha maqsadli mintaqaviy dasturlarni xayotga tadbiq etish masalasiga katta e’tibor qaratilishi mintaqa iqtisodiy taraqqiyotining negiziga aylanadi.
Qishloq xo’jalik korxonalarida ishlab chiqarish samaradorligini aniqlash va unda mehnat unumdorligi dinamikasi to’g’risida ma’lumot muhim nazariy ahamiyatga ega. Qishloq xo’jaligida mehnat unumdorligini hisoblashning asosiy usullaridan biri bu yalpi qishloq xo’jalik mahsulot xajmini tarmoqda band bo’lgan ishchilar miqdoriga nisbati orqali aniqlanadi. Iqtisodiyotda vaqt birligi ichida mahsulot ishlab chiqarish xajmini o’sishi mehnat sig’imini pasayishiga olib keladi va aksincha mehnat sig’imini o’sishi vaqt birligi ichida mahsulot ishlab chiqarish xajmini kamayishiga olib keladi.
Respublika yalpi ichki mahsuloti dinamikasida bo’lgani kabi, qishloq xo’jaligida mehnat unumdorligi dinamikasida ham, ikki davr ajralib turadi: Birinchi davrda qishloq xo’jalik yalpi mahsuloti 10,9%ga kamaygan bo’lsa, ikkinchi davrda aksincha 66,6%ga o’sgan. Mehnat unumdorligini o’sish davrida moliyaviy zarar bilan ishlayotgan shirkat xo’jaliklarni fermer xo’jaliklarga aylantirish yuqori sur’atlarda olib borilgan 2000-2007 yillarida qishloq xo’jalik yalpi mahsulotini o’sish sur’ati 19952000 yillariga nisbatan yuqori darajada ekanligi bilan xarakterlanadi.