O‘zbekiston zamini /2019 Tahrir hayʼati

Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
4/2021

---

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
25
 5-jadval 
Tajriba dalalarida g‘o‘zaning sug‘orish tartiblari
 
Variantlar Sug‘orishlar
1
2
3
4
5
Mavsumiy sug‘orish
me’yori, m3/ga
1-tajriba
1
muddati
08.07
03.08
30.08
3866
me’yori
1345
1297
1224
2
muddati
07.07
30.07
23.08
3257
me’yori
1101
1086
1070
3
muddati
08.07
26.07
17.08
2234
me’yori
745
760
729
4
muddati
08.07
04.08
29.08
2905
me’yori
988
969
948
2-tajriba
1
muddati
15.06
06.07
28.07
16.08
05.09
5222
me’yori
1131
1012
1027
1034
1018
2
muddati
15.06
02.07
19.07
05.08
28.08
3832
me’yori
620
813
827
820
752
3
muddati
17.06
01.07
14.07
28.07
12.08
02.09
3756
me’yori
620
609
595
600
590
742
4
muddati
17.06
06.07
26.07
14.08
05.09
4116
me’yori
792
774
792
780
978
[12].
W
DNS 
– tuproq og‘irligiga nisbatan 
cheklangan dala nam sig‘imi, %;
W
hn
- tuproq og‘irligiga nisbatan sug‘orishdan 
oldingi haqiqiy namligi, %;
J
–tuproqning hajmiy og‘irligi, g/sm3;
h
–hisobiy qatlam qiymati, m;
k
–sug‘orishda bug‘lanishga sarflangan 
suv sarfi, m3/ga (hisobiy qatlamda yetishmagan 
namlikning 10% i).
Tajriba dalasida ekib parvarishlangan 
g‘o‘zalar belgilangan namlik asosida sug‘orildi. 
Vegetatsiya davrida g‘o‘zaning har-bir variantidagi 
sug‘orishlar soni, uning muddatlari va umumiy 
berilgan suv miqdorlari bir-biridan sezilarli darajada 
farq qildi (5-jadval).
Keyingi yillarda kartalar yaratishning qog‘oz 
ko‘rinishidan elektron raqamli ko‘rinishiga o‘tish, 
ya’ni grafik axborot tizimidan foydalangan holda 
kartalar yaratishning kompyuterli texnologiyasiga 
o‘tish jadal suratlar bilan rivojlanmoqda. 
Ma’lumotlarning ko‘plab turlarini vaqt o‘tishi bilan 
tez-tez o‘zgarib turishi, oddiy usulda tuziladigan 
qog‘ozli kartadan foydalanishni ancha qiyinlashtirib 
yubormoqda. Bugungi kunda tezkor axborotlarni 
qabul qilish, ularning dolzarbligini ko‘rsatish 
faqatgina avtomatlashtirilgan tizim kafolatlashi 
mumkin.
Shu o‘rinda zamonaviy GIS – bu ko‘p 
miqdordagi grafikli va mavzuli ma’lumotlar 
bazasiga ega bo‘lgan, baza asosida ish bajarish 
imkoniyatiga ega bo‘lgan modelli va hisobli 
funksiyalar bilan birlashgan, fazoviy ma’lumotlarni 
kartografik shaklga aylantirish, turli xulosalar 
chiqarish va monitoring ishlarini amalga oshiradigan 
avtomatlashgan tizim, deb qaraladi [13,14,15].
Bugungi kunda kompyuter savodxonligi 
omma orasida ancha oshgan. GIS da tuzilgan 
karta oddiy qog‘ozli kartadan yaxshi bezalgani, 
kompyuterli shakldaligi, qo‘lda bajarib bo‘lmas 
darajadagi aniqligi va boshqa bir qator afzalliklari 
bilan farq qiladi.
Kartaga istagancha o‘zgartirish kiritish, 
yangi mazmun va bo‘yoq berish, diagramma va 
boshqa ma’lumotlarni kiritish, o‘chirish va hokazo 
ishlarni bajarsa bo‘ladi.
Karta yaratishning bu texnologiyasi 
bugungi kunda, birinchidan sezilarli darajada 
universallashgan, 
ikkinchidan 
juda 
tez 
rivojlanayotgan, inson faoliyatining hamma 
sohalarini qamrab olayotgan jarayondir. Bugungi 
kunda ishlab chiqarish korxonalari va tashkilotlarda 
karta va planlarni qog‘oz ko‘rinishidan elektron 
raqamli ko‘rinishiga o‘tkazish ishlari yuqori 
darajada olib borilmoqda [16].
ArcGIS dasturi kartalarni qog‘ozli