O‘zbekiston zamini /2019 Tahrir hayʼati

Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
4/2021

---

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
109
bo‘lgan AQSHning ESRI kompaniyasi ArcGIS 
dasturiy mahsulotlari to‘plami va maxsus mobil 
ilovalari [6, 7, 8, 9] asosida ishlab chiqilgan 
(1-rasm). 
Fazoviy ma’lumotlarni yig‘ish, qayta 
ishlash, idoralararo ma’lumot almashish [10, 11] 
har bir davlatning o‘z konsepsiyasi mavjud. Mazkur 
tizim axborot kommunikatsiya texnologiyalari 
va geoaxborot tizimlariga qo‘yilgan talablardan 
kelib chiqib, Qishloq xo‘jaligi vazirligining tizim 
tashkilotlari – “O‘zdavyerloyiha” davlat ilmiy-
loyihalash instituti, “Tuproq tarkibi va repozitoriysi, 
sifati tahlil markazi” davlat unitar korxonasi, 
shuningdek Suv xo‘jaligi vazirligi, Kadastr agentligi, 
O‘zgidrometeorologiya xizmati markazining qishloq 
xo‘jaligi sohasiga oid ma’lumotlari integratsiya 
qilingan bo‘lib, Transport vazirligi, Davlat 
geologiya qo‘mitasi, Davlat statistika qo‘mitasi, 
Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat 
qo‘mitasi hamda boshqa vazirlik va idoralarning 
ma’lumotlarini tizimga integratsiya qilish ustida 
ishlar amalga oshirildi (2-rasm).
Hozirgi vaqtda qishloq xo‘jaligi geoaxborot 
tizimida 20 ta mavzuli qatlamlar yaratilgan bo‘lib, 
14 ta hududiy birliklar chegaralari, 195 ta tuman va 
shaharlar, shuningdek qishloq xo‘jaligi massivlari, 
1-rasm.
 ArcGIS dasturiy mahsulotlarini o‘rnatish sxemasi.
mahalla fuqarolar yig‘ini va ovul fuqarolar
yig‘ini chegaralari, bir milliondan ortiq yer 
uchastka konturlari, tuproq sifatini baholash, tuproq 
sho‘rlanishi va tuproq agrokimyo xaritalari kiritilgan 
(3-rasm).
Qishloq xo‘jaligi vazirligining Geoaxborot 
tizimi va undagi avtomatlashtirilgan jarayonlar 
qishloq xo‘jaligi sohasida qator vazifalarni samarali 
amalga oshirishga ko‘maklashishi bosqichma-
bosqich yo‘lga qo‘yilishiga imkon beradi, bular: 
qishloq xo‘jaligi yerlarini monitoring qilish;
qishloq xo‘jaligi asosiy ekin turlari va 
ularning vegetatsiya davriyligini tahlil qilish;
qishloq xo‘jaligi ekinlarini joylashtirilishini 
nazorat qilish;
tuproq unimdorligini pasayib ketmasligi 
bo‘yicha almashlab ekish ishlarini monitoring qilish 
(yillar kesimida yerdan samarali foydalanishni 
baholash);
agrosanoat majmuidagi yer ma’lumotlarini 
yagona bazasini yaratish;
qishloq xo‘jaligi yerlarining muhofaza 
qilinishini ta’minlash (yer maydonlariga uy-joy, 
imoratlarni qurilishini aniqlash) va boshqalar.
Geoaxborot tizimi orqali yerni masofadan 
zondlash texnologiyalari, jumladan kosmik 
apparatlar va uchuvchisiz uchish apparatlar (dronlar) 
yordamida olingan multispektral suratlarini qabul 
qilish, saqlash va mashina ta’limi texnologiyalari 
yordamida tahlil qilish imkoniyatlari ishlab chiqilgan 
(4.-rasm).
Hozirda mazkur tizim Andijon viloyatining 
361 000 gektardan ortiq ekin maydonlari bo‘yicha 
sinovdan o‘tkazildi, shu bilan birga, Buxoro viloyati 
Vobkent va Andijon viloyatining Bo‘ston tumanlarida 
sun’iy intellekt texnologiyalarini qo‘llagan holda