|
n0- berilganStalagmometrda distillangan toza suv tomchilari miqdori.
Quyidagi jadvalda suvning sirt tarangligi σning harorat oshishi bilan kamayib borishiko`rsatilgan.
t, 0С
|
σ, N/m
|
18
20
25
|
73,05
72,75
71,97
|
Olingan natijalar quyidagi jadvalda yoziladi
Suyuqlik
|
Tomchilarmiqdori
|
σ, N/m
|
Konsentrasiya
|
Disillangansuv
|
|
|
|
Dastlabkioqovasuv
|
|
|
C0
|
Adsorbsiyadankeyinsuv
(muvozanat eritma)
|
|
|
Cp
|
Olingannatijalarasosidaadsorbsiyakattaligi (A, mol/g) quyidagiformulabilanhisoblanadi:
bu yerdaC0-dastlabkisuvdagiorganikmoddalarningkonsentrasiyasi, mol/l;
CP-muvozanatsuyuqlikningkonsentrasiyasi, mol/l;
V- adsorbtsiyalashuchunolinganoqovasuvninghajmi, ml;
adsorbentningmassasi, g.
Sinov savollari
Ishni bajarish tartibini tushuntirish.
Adsorbent (yoki sorbent) nima?
Adsorbent qaysi standart ko`rsatgichlar orqali baholanadi?
Suvga qo`shilgan kislotaning kontsentratsiyasi qaysi formula yordamida hisoblanadi?
Ko`mirga adsorbtsiyalangan organik kislota miqdorini qaysi formula bilan hisoblash mumkin?
Suvning tozalash darajasini qaysi formula bilan hisoblash mumkin?
Stalagmometrning vazifasi nimadan iborat?
Sirt tarangligi qaysi formula yordamida hisoblanadi va uning mohiyati nimadan iborat?
Adsorbtsiya kattaligini qanday hisoblash mumkin?
TAJRIBA ISHI №4
Ishlab chiqarish xonalari havosi tarkibidagi vodorod sulfid miqdorini aniqlash
Ishning maqsadi: Ish joylarida havosi tarkibida vodorodli sulfid gazining miqdorini aniqlash usullari, jihozlari va qurilmalari bilan tanishish.
Kerakli jihozlar va reaktivlar:
Aspirator yoki hajmi 2l ikkita shisha idish.
Shimib olgich (yutib olgich).
Byuretka.
Hajmi 200 ml kolba.
Barometr.
Termometr.
0,01 n yod eritmasi.
0,01n natriy giposulfid eritmasi.
0,5% suvli kraxmal eritmasi.
Nazariy ma’lumotlar
Vodorod sulfid (H2S)-bug’lanuvchi rangsiz hidli gazdir. Undan aynigan tuxum hidi kelib turadi. Uni ko’pincha bаlchiq gazi deb yuritiladi. Ish joylaridagi havoda ushbu gaz oqsillarining parchalanishi tufayli yig’ilib qolishi mumkin. Vodorod sulfidning molekulyar
massasi 17mg ni tashkil etadi. Uning havoda ruxsat etilgan chegaraviy konsentrasiyasi 10mg/m3 ni tashkil etadi.
Ish joylarida H2S miqdorini sifatiy aniqlash usullariga quyidagi usullar kiradi.
Vodorod sulfid ta’sirida uksus-nordon qo’rg’oshin eritmasi bilan ho’llangan filtr qog’oz qora rang oladi.
Nitroprussid natriy bilan shimdirilgan filtr qog’oz qizil binafsha rang oladi.
Agar vodorod sulfid gazining konsentratsiyasi ish joyidagi havoda yuqori (0,0034 yoki 3,4 mg/m3 va undan yuqori) bo’lsa, uning mavjudligini havoni hidlash yo’li bilan aniqlash mumkin.
Ish joylarida ammiak miqdorini miqdoriy aniqlash usuli keng tarqalgan. Buning uchun hajmiy aniqlash usuli (titrometrik usul) dan va universal gazoanalizator (UG-2)dan qo’llaniladi. Titrometrik usulda tadqiq etiladigan havo yod suvli eritmasi orqali so’rib olinadi. Natijada havodagi H2S yod vodorodli kislota hosil qiladi. Titrini kamayishiga qarab, H2S miqdori
haqida xulosa chiqariladi.
Ishni bajartish tartibi.
Ish joyidagi havo aspirator idishiga so’rib olinadi tutash idishlar prinsipiga asosan undan suv ajralib chiqadi. Shimib olgichga yod eritmasidan 20 ml qo’shiladi, aspiratorga ulanadi va tadqiq etilgan havo (2l) so’riladi.
Avvalo giposulfid eritmasining titri sinab ko’riladi. Buning uchun kolbaga 20 ml 0,01 n yod eritmasi olinadi va 0,01 n giposulfid eritmasi bilan ochiq-sariq rang olgunga qadar titrlanadi, so’ngra unga 1ml kraxmal eritmasidan to’liq rangsiz bo’lgunga qadar qo’shiladi. Yod qoldiqlarini aniqlash uchun shimib olgichdagi yod eritmasida 0,01n giposulfid natriy eritmasiga 1 ml kraxmal eritmasini qo’shib, ko’k rang yo’qolgunga qadar titrlanadi.
Hisoblash ishlari quyidagi tartibda bajariladi. Masalan, shimib olgichda 20 ml yod eritmasi bor. Shimib olgich orqali 2l havo o’tkazildi (so’rib olindi). Xonaning harorati 100C, barometrik bosim esa 757 mm simob ustunini tashkil etdi. Yod eritmasini birinchi titrlashda 0,01n giposulfid eritmasidan 19 ml sarflandi. Yod eritmasining 20 ml dan 2l havo 130C va 750 mm simob ustunida o’tkazilib olingandan so’ng, qo’llanilgan 20ml yod eritmasini titrlashga 14,7 ml giposulfid eritmasi sarflangan. Vodorod sulfidni so’rib olishdan oldin yod eritmasining 20 ml da 19 ml giposulfid eritmasi sarflangan, H2S ni yutib olgandan keyin esa 14,7 ml shu eritmadan sarflangan. Vodorod sulfid bilan bog’langan yod eritmasi miqdorini aniqlash uchun quyidagi proporsiya tuziladi:
19 14.7 x 20*14.7 15.5ml
20 X 19
Vodorod sulfid bilan bog’langan yod eritmasining miqdori 20-15,5=4,5 ml. Yod eritmasining 0,01n konsentratsiyasining 1ml 0,17 mg vodorod sulfidga O0C va 760 mm simob ustuniga teng bo’ladi va 0,6497 ml hajmni egallaydi. Demak, so’rib olingan havoda 0,497 ml vodorod sulfid mavjud ekan:
4,5-0,17-0,6497=0,497 ml
So’rib olingan 20 l havoning hajmi 00 C va 760 mm simob ustunida 18,86 l ga teng bo’ladi. Vodorod sulfidning 1 l havodagi miqdori 0,0264 ml ga teng bo’ladi, ya’ni
0,497 0,0264mg
18,86
Olingan natijalar 3-jadvalda yoziladi. 3-jadval
Tadqiqot olib boriladigan mintaqa
|
Idishning haqiqiy hajmi
ml
|
Havoning harorati
0C
|
Barometrik bosim,
mm simob ustuni
|
00C va 760
mm simob ustunida idishning hajmi, ml
|
Vodorod sulfidning miqdori, mg/m3
|
Pol ustida 0,5m
balandlikda
|
|
|
|
|
|
Pol ustida 1,2m
balandlikda
|
|
|
|
|
|
O’rtacha
qiymat
|
|
|
|
|
|
Sinov savollari
Vodorod sulfid gazining havoda paydo bo`lish sabablari va ruxsat etilgan chegaraviy kontsentratsiyasi haqida ma`lumot bering.
Ish joylarida vodorod sulfid gazini aniqlashning qaysi usullarini bilasiz?
Havo tarkibidagi vodorod sulfid gazining titrometrik usulda qanday aniqlanadi.
Ishni bajarish tartibini tushuntirib bering.
Do'stlaringiz bilan baham: |
