Өзбекистон транспорти ва ташқи иқтисодий алоқалари

2.1.  Temir  yo’l  transporti.  Temir  yo’l  transportining  boshqa  transport 

turlariga  nisbatan  yana  bir  afzalligi  shundan  iboratki, bu  transport  atrof  muhitga 

kam  zarar  etkazadi,  uning  yuk  va  yo’lovchilar  tashish  qobiliyati  juda  yuqori 

bo’lib,  ob  –  havo  injiqliklari  bilan  deyarli  bog’liq  emas  va  muntazam  ravishda 

harakatda bo’ladi. Bu bilan u avtomobil va ayniqsa havo transportidan katta farq 

qiladi. 

O’zbekistonda temir yo’llar qurish o’zining ma’lum tarixiga ega. Mamlakat 

hududida  birinchi  temir  yo’l  1999  yilda  Farob  stantsiyasidan  Samarqand 

shahrigacha  qurilgan  bo’lib,  u  Turkmanboshi  (sobiq  Krasnovodsk  shahri)  – 

Chorjuy teminr yo’l tarmogining davomi edi. Uning qurilishi keyinchalik davom 

ettirilib, 1899 yili Andijon va Toshkent shaxrigacha etkazilgan edi. 

İkkinchi jahon urushigacha bo’lgan davrda ham mamalakat hududida qator 

temir  yo’l tarmoqlari  qurilgan.  Ularga  Farg’ona –  Quvasoy, Asaka –  Shahrixon, 

Qorasuv - O’sh, Uchqurg’on - Toshko’mir, Andijon – Tentaksoy kabilar kiradi. 

O’rta  Osiyoning,  shu  jumladan,  O’zbekistonning  ijtimoiy  –  iqtisodiy 

taraqqiyotida 30 – yillarda qurilgan, uzunligi 1400 km dan ziyod bo’lgan Turksib 

(Turkiston  –  Sibir)  temir  yo’l  magistralining  bunyod  etilishi  o’z  davrida  muhim 

hamiyatga ega bo’ladi. 

İkkinchi  jahon  urushining  og’ir  yillarida  temir  yo’llar  qurilishi  va  ishga 

tushirilishi  muhim  ishlarni  bajarish  imkoniyatini  berdi.  Dushman  egallab  olgan 

joylardan  unlab  sanoat  korxonalarini  Respublikamizga  ko’chirib  kelinishi, 

urushga jalb qilinganlarni qurol – yarog’lar, turli oziq – ovqat mahsulotlari, kiyim 

---

– kechak va boshqa yuklarni etkazishda temir yo’l transporti katta xizmat qildi. 

Ana  shu  davrda  temir  yo’l  tarmoqlarini  bevosita  sanoat  korxonalariga 

yaqinlashtirish  muhim  edi.  Masalan,  yirik  Angren  ko’mir  havzasiga  temir  yo’l 

tarmog’i  o’tkazildi.  Chirchiq  shahridagi  o’z  davri  uchun  ulkan  bo’lgan  va 

keyinchalik yirik kimyo korxonasiga aylangan elektrokimyo kombinatiga yo’llar 

qurildi. 

Urush  tugab  tinch  davr  boshlangan  yillarda  mamlakatning  mavjud  temir 

yo’llarini qaytadan tiklash va yangi temir yo’l tarmoqlarini qurish, zarur texnika 

bilan  ta’minlash  evaziga  transportning  bu  turi  rivojlandi.  Chunonchi,  urushdan 

keyingi  yillarda  Mirzacho’l,  Qarshi  cho’li,  Amudaryoning  quyi  qismida  qo’riq 

erlarni o’zlashtirish bo’yicha katta ishlar olib borildi.