O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. Formatsion yondashuv, mintaqalarning

170. O’zbekiston tashqi siyosatida Xitoyning o’rni. 
Ikki mamlakat o’rtasidagi savdo aylanmasi 1993 yilda 71,9 million AQSh dollarini tashkil 
etgan.  O’zbekistondan  Xitoyga  umumiy  qiymati  36,6  mln.  AQSh  dollari  bo’lgan  mahsulotlar 
eksport qilingan bo’lsa, Xitoydan O’zbekistonga import 35,3 mln. AQSh dollarini tashkil etgan. 
O’zaro savdo aylanmasidagi musbat saldo 1,3 mln. AQSh dollariga teng bo’lgan. 1994 yilda ikki 
mamlakat o’rtasidagi savdo aylanmasi, deyarli ikki baravarga oshgan va 165 mln. AQSh dollarini 
tashkil etgan. Jumladan, eksport 76,9 mln. AQSh dollarini, import esa 88,1 mln. AQSh dollarini 

---

tashkil  etgan.  O’zaro  savdo  aylanmasida  11,2  mln.  AQSh  dollari  miqdorida  manfiy  saldo  qayd 
etilgan. Ikki mamlakat o’rtasidagi savdo aloqalari keyingi yillarda ham rivojlanib bordi va 1995 – 
1996 yillarda o’zaro savdo aylanmasi 218,6 mln. AQSh dollarini tashkil etdi.  
O’zbekistonning 1995-yildagi eksport hajmi 3 719.9 mln. AQSh $ ni tashkil etgan bo’lsa, undagi 
Xitoy ulushi bor – yo’g’i 1,0  % dan iborat bo’lgan. Ammo yildan  – yilga bu ko’rsatkich o’sib 
borgan. 1996-yilga kelib ikki davlat o’rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 2.8 martaga o’sdi. Lekin 
1998, 1999, 2000-yillarda bu ko’rsatkich yana pasayib 1,0, 0,5, 0,7% ni tashkil etgan. 2000-yilda 
O’zbekistonning  eksport  hajmi  3264.7  mln.  AQSh  $  ni  tashkil  etgan.  2004-yilga  kelib, 
O’zbekistonning  tashqi  savdosidagi  Xitoyning  ulushi  2.1  %ga  ko’tarildi.  Eksportning  26.2  % 
(974.4 mln. AQSh $) Osiyo qit’asiga to’g’ri kelgan bo’lsa, shundan 0.7 % i Xitoyga to’g’ri kelgan. 
  
171-savol:
  O‘zbekistonning  geosiyosiy    o‘rni.  (Markaziy  Osiyo,  Afg'oniston,  jahon  kuchlarining 
manfaatlari)
 
O’zbekiston  davlat  mustaqilligining  dastlabki  kunlaridan  boshlab,  o’zining  ichki  va  tashqi 
siyosatini ishlab chiqish, boshqa davlatlar bilan ikki tomonlama aloqalar o’rnatish borasida muhim 
tadbirlarni amalga oshirdi. 
 
Sobiq Ittifoqning parchalanib ketishi va O’zbekistonning davlat mustaqillikka erishishi natijasida 
mamlakatimizda quiydagi o’zgarishlar ro’y berdi: 
 
1.Ilgari  «Markaz»  tomonidan  boshqariladigan  vazifalarni  endi  O’zbekistonni  o’zi  mustaqil 
ravishda bajarishiga to’g’ri kelmoqda. 
 
2.Ijtimoiy siyosiy o’zgarishlar iqtisodiy o’zgarishlarni amalga oshirishni taqozo etmoqda. Bunda 
rejalashtiriladigan  iqtisodiyotdan  bozor  iqtisodiyotiga  o’tish  ushbu  masalani  nazariy  va  amaliy 
muammolari echimini taqozo etmoqda. 
 
3.O’zbekiston  boshqa  O’rta  Osiyo  davlatlari  kabi  Rossiya  bilan  janub  va  janubi-g’arbida 
joylashagan Pokiston, Eron va Turkiya davlatlari o’rtasida «Bufer-davlat» rolini bajarmoqda. 
 
4.O’zbekiston O’rta Osiyo davlatlari ichida AQSh pozitsiyasini qo’llayotgan mamlakat. Bunday 
holat o’ziga xos ijtimoiy siyosiy va iqtisodiy samaralar berishi mumkin. 
 
5.O’zbekiston O’rta Osiyoda egallagan qulay geostrategik o’rni, boy va xilma-xil tabiiy resurslari, 
tabiati bilan ko’pchilik davlatlar, shu jumladan, AQSh va Rossiya e’tiboini o’ziga jalb qilmoqda. 
Bunday  sharoitda  hech  ikkilanmasda  yagona  yo’lni  tanlab  olish  zarur.  Bu  o’rinda  O’zbekiston 
prezidenti I.A Karimov tomonidan tanlangan yo’l, ya’ni AQSh pozitsiyasini qo’llab quvvatlash-
hozir vaqtdagi eng haqqoniy va maqbul yo’ldir, shu bilan birga O’zbekiston qo’shni davlatlari, 
dasttavval Rossiya bilan o’rnatilgan aloqalarini davom ettirishi ham maqsadga muvofiqdir.