O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. Formatsion yondashuv, mintaqalarning

152-savol: Qoraqalpog‘iston Respublikasida ekologik ahvol. (Orol dengizi muammosi, sho'rlanish, 
tuproq eroziyasi, atrof muhitning zaharlanishi) 
Qozog‘iston Axborot agentligi xabariga ko‘ra, O‘zbek tomoni nihoyat Orol dengizi mintaqadagi ekologik 
fojea oqibatlarini yumshatish uchun 3 mld dollar ajratilishini ma‘lum qilgan. 
Qarorga asosan, loyiha xalqaro moliya institutlari tomonidan beriladigan 2,15 mlrd dollar va 
O‘zbekistonning o‘zi ajratadigan mablag‘lari hisobiga amalga oshirilishi mo‘ljallanmoqda. 
Bu borada 2014 yil oktyabrida Urgench shahrida Orol dengizi muammolariga bag‘ishlangan xalqaro 
anjumanda kelishuv imzolangan. 
Anjuman Orolni qutqarish xalqaro fondi tashabbusi bilan o‘tkazilgan. Anjumanda ishtirok etgan BMT 
Bosh kotibi Pan Gi Mun dunyo jamoatchiligini Orolni qutqarishga chaqirgan edi. 
Qozog‘iston va O‘zbekiston chegarasida joylashgan Orol dengizi hududi bo‘yicha 1960 yilga qadar 
dunyoda to‘rtinchi hisoblangan. Biroq oxirgi 40 yil ichida dengiz maydoni ikki baravarga qisqarib, suv 

---

sathi 18 metrgacha pasayib ketgan. Dengizdagi suv hajmi esa besh martaga qisqargan, tuz miqdori 
oshgani bois baliqlar qirilib ketgan. 
1993 yil yanvarida Qozog‘iston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekiston tomonidan Orolni qutqarish 
xalqaro fondi tuzilgan. 2008 yil dekabridan boshlab fond BMT Bosh assambleyasida kuzatuvchi maqomi 
berilgan. Xalqaro fond a‘zolarining loyihani amalga oshirish uchun 2003-2010 yillarda qo‘shgan hissalari 
2 mlrd dollarni tashkil qilgan. 
Ayni paytda Orolni asrash bo‘yicha 2011-2015 yillarga mo‘ljallangan uchinchi loyiha xalqaro fondning 
BMTga tegishli tashkilotlar, Jahon banki, Osiyo Taraqqiyot banki, Ovro‘po ittifoqi va qator donor-
mamlakatlar bilan hamkorlikda hayotga tadbiq etilishi kutilmoqda.