O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

1884-yili 
Turkistonda 
yangi paxta navi 
(Amerika navi) 
yetishtirish boshlandi. Bu nav mahalliy 
navlarga qaraganda ancha yuqori hosil berardi.
Podsho hukumati, paxta maydonlarining kengayishi va hosilning 
yaxshi bo'lishi O'rta Osiyo mintaqasida suv bilan bog'liq bo'lganligi 
uchun, irrigatslya tarmoqlarini kengaytirishga harakat qilgan. 1911- 
yili Sirdaryo magistral kanalini 
bunyod etish ishlari boshlandi va 
1913-yilga kelib tugallandi. Biroq Toshkent vohasi, Samarqand viloyati 
va Farg'ona vodiysida sug'orish sohasi bo'yicha ishlarning ko'pi bajaril- 
may qolib ketdi.
Mustamlakachi hukumat uchun 
paxta 
o'lkada 
neft 
va 
oltindan
keyingi o'rinda turuvchi yuqori daromadli sohaga aylandi.

---

2 5 8
21-BOB. XIX ASR OXIRIDA TURKISTONDAGI
MILLIY-OZODLIK HARAKATLARI
21.1. TURKISTONDA MILLIY-OZODLIK HARAKATLARINING
BOSHLANISHI VA UNING SABABLARI
Mustamlakachilik iabr-zulmining kuchavishi.
Rossiya imperiyasi 
Turkiston o'lkasini bosib olgach mahalliy ahollning milliy davlatchilik, 
ozod liktuyg'ularini so‘ndirishni asosiy vazifa deb hisoblagan. Bu vazifani 
amalga oshirmay turib, o‘z hukmronllglnl osongina saqlab bo'lmasligi- 
ni podsho hukumati yaxshi bilardi. Har qanday mustamlakachi davlat 
harbiy va bosqinchilik yo'li bilan bosib oigan hududning boyliklaridan 
o‘z manfaati yo'lida foydalanishga harakat qiladi. Turkistonda ham xud- 
di shutaxlitda ish yuritilib, o'lkani Rossiya imperiyasining asosiy xom- 
ashyo bazasiga aylantirishga kirishildi. O'lkada sanoat ishlab chlqarish 
rivojlana borib, kapitalistik munosabatlarga asta-sekin yo‘l ochilayotgan 
bo‘lsa-da, bu xalqning moddiy ahvolini yaxshilamadi, balki korxona 
xo'jayinlari, savdogarlar, amaldorlarning boyishiga yo‘l ochib berdi.
Yer-mulkning boylar va yirik savdogarlar qo'lida to'plana borishi