O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

narxi ham oshib bordi.
Yer eaaliai.
 Qo'qon xonligida yer egaligining quyidagi shakllari mav- 
jud bolgan: 
1. Amlok yertari.
2. 
Xususiy mulk yerlari. 3. Vaqfyerlari.
Mamlakatdagi butun yer davlatniki edi. Shuning uchun xususiy yer 
egalari yerga emas, balki undan olinadigan mahsulot hamda shu yer- 
larda qurilgan imoratlarga egalik qilardi. Mulklarning ko‘pchiligi 30 so- 
tixdan 60 sotixgacha bo'lgan. 1 gektar yeri bor kishi boy hisoblanardi. 
Yerlar ishlov berish uchun dehqon larga ijaraga berilardi.
Dehqonlar xon yerlarida ham mehnat qilardilar. Xon yerlarida ish- 
lash uchun majburan safarbar etil ganlar soni 10 ming nafargacha ye- 
tardi. Bunday dehqonlar mardikor deb atalardi.
Xonlikda xususiy yerlarda hosilning 1/4 qismi uchun yollanib ishlov- 
chi yersiz, ot-ulovsiz tabaqa vujudga kelgan bo'lib, ular chorikorlar deb 
atalardilar. Bundan tashqari, korandalar deb ataluvchilar ham bo'lib,

---

200
ular hosilning yarmi uchun yerlarni ijaraga olib, o'z mehnat qurollari 
bilan yollanib ishlardilar.
Soliq va maiburivatlar.
 Asosiy sollq xiroj bo'lib, uning miqdorl ekin 
ekiladigan yer maydoni va ekin turiga qarab 1/3 - 1/5 qism hajmida 
olinardi.
Ko'chmanchi xalqlardan olinadigan zakotning ham turi ko‘p edi. 
Ularning asosiylari «qo‘ra boshi», «tutun haqi», «yig'im soliq» deb 
atalardi.
«Qo'raboshi»
 zakoti ko'chmanchi chorvadorlardan moli boshiga va 
qo'rasiga qarab olinadigan zakot edi. Bu zakot qishda mollar qo'ralarda 
turganida yig'ib olinardi.
«Tutun haqi»