O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

yo'lidagi ikki xil qarama-qarshi talctik yondashuvning kelib chiqqanida- 
dir. Konservativ, mutaassib qarashlar nuqtayi nazaridan yondashgan 
ulamochilar Turkiston mustaqilligin i faqat hukmron mustamlakachilarga 
qarshi g'azovot boshlash, ya’ni qurolli qarshilik ko'rsatish yo'li bilan qo'lga 
kiritishni yoqlardilar. Ilg'or ziyolilar - jadidlar esa Rossiyada yuzaga kelgan 
qulay shart-sharoitlardan, siyosiy vositalardan foydalanib, behuda qon 
to kmasdan bosqichma bosqich yurt mustaqilligiga erishishni yoqlardl. 
Ularning Rossiya Federatsiyasi tarkibidagi 
Turkiston Muxtoriyati 
tala- 
bi ham shu maqsadni ko'zda tutardi. 0‘lkaning milliy kuchlari o'rtasida 
yuz bergan bu ajralish va g'oyaviyixtiloflar, shubhasiz, ularning harakat 
birligiga raxna solar, uning istiqboliga jiddiy putur yetkazardi. Ayniqsa, 
«Sho'royi Ulamo»ning nashri - 
«Al-Izoh» 
jurnali sahifalarida millatning 
ilg'or kuchlariga, vatanparvar milliy ziyolilarga nisbatan adovat va xusu- 
mat urug'i sepildi. Bu dushman tegirmoniga suvquyish bilan barobar edi.
I va II Umumturkiston qurultovlari.
 Turkistonda inqilobiy demokratik 
harakatlarning o'sib borishi, undagi turli ijtimoiyqatlamlarvatabaqalarni 
yanada istiqlol kurashi bayrog'i ostida birlashtirishda 1917-yil davomida 
bo'iib o'tgan 
U mumturkiston musulmonlari I 
va 
II qurultoylari 
va ular 
tomonidan ishlab chiqilgan hamda qabul qilingan dasturiy hujjatlarning 
roli katta bo'lgan. «Sho'royi Islomiya» tashkiloti tashabbusi bilan 1917-

---

325
yil 16-aprelda 
Umumturkiston musulmonlarining I qurultoyi chaqiriladi.