O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

ming qo'lidan o'tgan.
Qushbegidan keyingi o'rinda mehtar turgan. U xonlikning moliya 
vaziri edi. Bundan tashqari, devonbegi, shayxulislom, qozikalon, 
eshon rais, mirzaboshi, mirshab, mahram, katta beklar (viloyat va 
katta shaharlar hokimlari), kichik beklar va xon maslahatchilari kabi 
turli lavozimlar bo'lgan. Xonning ishonchli vakillari hisoblangan inoq- 
larning mavqeyi kuchli bo'lgan davrlarda ulardan 5 kishi a’zo bo'lgan 
«Xon kengashi» (maslahat kengashi) faoliyat ko'rsatgan.

---

176
Xonga sadoqat bilan xizmat qilganlarning lavozimlari ba’zan o'g'il- 
lariga meros qilib berilgan. 
Viloyatlarni bektar, noibliklarni xon tayinla- 
gan noiblar boshqargan.
 illar, asosan, moliya va mirshablik vazifala- 
rini bajarganlar.
Xonliktarkibidagi qozoq/a qoraqalpoqlaresa ozlarining biylari, turk- 
manlaresa ularning vakili tomonidan boshqarilgan. Ularning lavozimlari 
nasldan naslga meros bo'lit» o‘tsa-da, nomzodini xon tasdiqlashi shart 
boïgan.
Yer eaaliai.
Xonlikning asosiy boyligi yer hisoblanardi. Bu yerlar - 
sug‘oriladigan (axya) va sug'orilmaydigan (adra) yerlardan iborat edi. 
Egalik shakliga ko'ra Xiva xonligining yerlari ham uchga bo'lingan:
1. Davlat yerlari (podshohi).
2. 
Xususiy mulk (xususiy yerlar). 3. Vaqf 
yerlari.
Xon va uning qarindoshlari, oliy martabali boshqa turli amaldorlar, 
ruhoniylar, savdo-sotiq tabaqalari barcha yerlarning deyarli yarmiga 
egalik qilishgan. Amaldorlarning yerlari 2-3 ming tanobni tashkil et- 
gan. Xon va uning qarindoshlari undan ham katta hajmdagi yer may-