O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

xon ya so v u li 
mansabida ishlagan amaldor shug'ullangan. Shay- 
boniylar davlatida 
eshikog‘aboshi 
lavozimi ham bo'lgan. 
U 
dargoh 
xavfsizligi, undagi tartib hamda kelgan-ketganlardan xabardor bo'lib 
turish masalalari bilan shug'ullangan.
Yuqori davlat lavozimlari ichida katta mavqega ega bolgan la- 
vozimlardan yana biri 
shayxulislom 
hisoblangan. Shayxulislom sha- 
riat qonunlari bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirgan. 
Qozikalon
lavozlmida ishlagan amaldor sud ishlariga yetakchilik qügan. Yana bir 
muhlm davlat lavozimi 
muhtasib 
(rais) deb atalgan Bu lavozimni egal- 
lagan amaldor mamlakat fuqarolarining axloq qoidalariga rioya etishla- 
rini nazorat qilish bilan shug'ullangan. Davlatda, shuningdek, 
miroxur
(xonga tegishli yilqi, ot-ulov va ularning ta’minoti bilan shug'ullanuvchi), 
shig'ovul 
(chet davlatlar elchilarini qabul qilish xizmatining boshlig'i), 
qushchi 
(xonning ovini tashkil etuvchi), 
bakovulboshi, dasturxonchi,
qo'rchiboshi 
(qurol-aslaha xizmati boshlig'i), 
jarchi, tavochi, tug'be-
gi, kitobdor, mirzaboshi, munshiy, muhrdor, xazinachi, mehtarkabi
mansablar ham mavjud bo'lgan.
Ic h k i z id d iv a tla r.
Shayboniylar davlatidagi ichki ziddiyatlar marka- 
ziy hokimiyat bilan mahalliy hokimiyat o'rtasidagi ziddiyatlarda to'la 
namoyon bo'lgan.
Shayboniylar davrida yer egaligining 
iqto, suyurg‘ol, tanho 
va 
jo-
gir 
turlari bo'lgan. Sayboniyxon davrida davlatni kichik-kichik mulklarga 
(suyurg'olga) bo'lib idora qilinardi. Bu hol hokimiyatdan ajralib chlqishga 
sharoit yaratardi. Shayboniyxon bu xatoni tuzatishga urinib bo'ysunishni is- 
tamagan mahalliy hukmdorlar mustaqilligini tugatishga, ayrim hukmdorlar- 
ni almashtirishga harakat qildi. Bu esa mahalliy hukmdor va zamindorlarning 
keskin noroziliklariga sabab bo'ldi. Shayboniylar davrida mehnatkashlar- 
ning iqtisodiy ahvoli nochor edi. Ko'pchilik omma yersiz bo'lib, ijaraga yer 
olib ishlashga majbur edi. Aholidan