O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)

Toshkent. Eski shahar. XIX asr
Shaharga dastlabki 
hujum
Shaharning 
egallanishi
http://eduportal.uz

---

25
Tosh  kent  mudofaasida  sha  har  hi moyachilari 
va  Qo‘qon  xon ligi  qo‘shinlari  amirlashkar 
Aliquli  boshchiligida  qar  shilik  ko‘r satdi. 
Ayovsiz jang larda Ali qulining ya ra lanib vafot 
eti  shi sha  har himoyachilarini sarosi   ma  ga so-
lib  qo‘ydi.  Himoyachilarning  ya go na  harbiy 
boshliqsiz qolishi isti lo chi lar ning qo‘li ustun 
kelishiga olib kel di. Toshkent himoyasiga Bu-
xo  ro amir li gi dan kechikib yetib kelgan qo‘ shin-
larning  foydasi  tegmadi.  M.Chernyayev  qo‘ -
shin lari  Kamolon  darvozasi  yoni dan  de  vor  ni 
buzib shaharga kirdi. Ularga tosh  kent  lik sarbozlar va aholi shaharning har  
bir  mahalla  ko‘chasida  tashkil  qilin gan  to‘ siq lar  da  qattiq  qarshilik 
ko‘rsatdi. Tosh kent ning har bir qarich yeri uchun ko‘cha va mahallalar-
da  janglar  davom  etdi.  Asosiy  jang  Kamolon  darvozasidan  Xadra dagi 
markaziy bozorga boradigan ko‘chada bo‘lib, podsho qo‘shinlari to‘rtta 
to‘p himoyasida bo‘lgan to‘siqdan o‘ta olish ma di. Ammo M. Chernya-
yev qo‘shinining bir qismi bu vaqtda sha har qal’a si ni egallab, shu yer-
dan  shahar  ichkarisini  to‘plardan  o‘qqa  tutadi.  Himo ya chilar  shaharni 
o‘qqa  tutilishidan  saqlash  maqsadida  qal’aga  o‘t  qo‘yadilar.  Bu  bilan 
qal’adan podsho qo‘shinlarini chiqib ketishga majbur qildilar.
Kamolon  darvozasi  tomonga  chekingan  M.  Chernyayev  qo‘shinlari 
er ta lab  yana  jangga  o‘tishdi.  Shahar  yong‘in  ichida  qoldi.  Suv  yo‘l la-
rining  to‘sib  qo‘yil ganligi  yong‘inlarni  o‘z  vaqtida  o‘chirish  imkonini 
bermadi.
Shahar qurol kuchi bilan egallab olingach, M. Chernyayev 17-iyunda 
Beshyog‘och, Ko‘kcha, Sebzor va Shayxontohur dahalarining oqsoqolla-
rini chaqirdi. Muzokarada Toshkent qozikaloni Hakimxo‘ja, Abulqosim 
esho n, Solihbek dodxoh va shaharning boshqa nufuzli kishilari ishtirok 
etdi. M. Cher  nyayev xalqaro doirada o‘z xatti-harakatlarini oqlash maq-
sadida go‘yoki Toshkent ixtiyoriy ravishda taslim bo‘ldi va aholi tin chli-
gi  uchun  toshkentliklar  o‘zlari  Rossiya  askarlariga  uning  darvozalarini 
ochib berdi, degan xatni imperator nomiga yozishlarini talab qiladi. Oq-
soqollardan 9 nafari shaharni «ixtiyoriy ravishda topshirish» to‘g‘risidagi 
sulhni imzolashga maj bur bo‘lishdi. Jahon ommasi bu xatning mazmuni-
dan xabardor bo‘lishi uchun podsho hukumati tomonidan barcha chora-
lar ko‘rilgan edi. Bunday soxta xat yozilishiga qarshi bo‘lgan Solihbek 
dodxoh,  Abulqosim  eshon,  Hakimxo‘ja  singari  vatanparvarlar  Sibirga