O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)

Qorasaroy
Sag‘bon
chig‘atoy
Ko‘kcha
Samarqand
Kamolon
Beshyog‘och
Qo‘ymas
Qo‘qon
Qoshg‘ar
Taxtapul
O‘RDA
ShAyXONTOhUR
ShAhRISTON
Bo‘zsuv
c
hovli
labzak
http://eduportal.uz

---

24
Shaharni  mudofaa  qilish  uchun  qurilgan  devor  ortida  Kaykovus 
arig‘ining suvi bilan to‘ldiriladigan xandaqlar bo‘lgan. Toshkent to‘rtta –  
Beshyog‘och,  Ko‘kcha,  Sebzor  va  Shay xontohur  dahalariga  bo‘linib, 
har  bir  daha  o‘z  oqsoqoli  tomonidan  boshqarilgan.  XIX  asr  o‘rtalarida 
shahar  aholisi  80  mingga  yaqin  kishini  tashkil  qilgan. Toshkent  shahri-
ning  bosib  olinishiga  podsho  hukumati  jiddiy  tayyorgarlik  ko‘rdi.  Chun-
ki  Toshkentni  egallash  –  Rossiya  imperiyasining  O‘rta  Osiyodagi  harbiy 
yurishlarini  keng  qamrovda  va  tayanch  hududga  ega  bo‘lgan  holda  olib 
borilishini ta’minlar edi. Bu shahar O‘rta Osiyoni bosib olis h uchun asosiy 
yo‘lak, harbiy qo‘shinlarning kelgusidagi harakatlari uchu n tayanch nuqta 
vazifasini bajara oladigan joy hisoblangan.
1864-yil  1-oktabrida  M.  Chernyayev  o‘zini  pod-
sho ga yaxshi ko‘rsatish uchun tezlik bilan Tosh-
kentni qo‘lga kiritmoqchi bo‘ldi. Lekin uning bu 
rejasi  amal ga  osh madi.  M.  Chernyayev  70  nafardan  ziyod  askarlari-
dan ajralib, Chimkentga cheki nishga majbur bo‘ldi. Uning Toshkentni 
egallash  uchun  olib  borgan  birinchi  harakati  natija  bermagach,  yangi 
hu jumga  tay yorgarlik  boshladi.  Uning 
bu tayyorgarligi bahorgacha davom etdi 
va  1865-yil  aprel  oyi  oxirida  podsho 
hukumatining  harbiy  qo‘shinlari  Tosh-
kent yaqi niga joylashtirildi. M.Cher   nya- 
yev boshchiligidagi harbiy qo‘shin Tosh-
kent shahridan 25 km uzoqlikdagi Chir-
chiq  daryosi ning  chap  sohilida  joylash-
gan Niyozbek qal’a siga kelib, uni jangsiz 
topshirishni taklif qiladi, lekin qal’a himoyachilari rad javobini berib, 
mudofaaga  o‘tadi.  Himoyachilar  va  istilochilarning  harbiy  kuchlari 
o‘rtasidagi  farq  juda  katta  edi.  Qal’a  to‘xtovsiz  ravishda  to‘plardan 
o‘qqa tutilib, devorlari buzib tashlandi. Devorlarning buzilgan joylari-
dan bos qinchilar qal’aga kirib, uni egallashga muvaffaq bo‘ldilar. Oqi-
batda Toshkent darvozasi deb nom olgan Niyozbek qo‘rg‘oni dushman 
qo‘liga o‘tdi. Ushbu qal’aning qo‘lga kiritilishi M. Chernyayevga Tosh-
kentni  suv  ta’minotidan  uzib  qo‘yish  imkonini  berdi.  Uning  buyrug‘i 
bilan Toshkent shahri aholisini suv bilan ta’minlaydigan Chirchiq dar-
yosidagi to‘g‘on buzib tashlanadi.
M.Chernyayev boshchi li gidagi istilochilar 1865-yil 
may  oyida  bevosita  Tosh kent ga  hujum  boshladi.