“Oʻzbekiston tarixi” fanidan

 
4-mavzu 
Kidariylar. V asrning 20-yillarida O‘rta Osiyoga sharqdan Sir- daryo va Orol bo‘ylari 
orqali yana bir ko‘chmanchi aholi kidariylar (yuyechji yoki toharlarning avlodi) kirib keldi. Kidar 
ismli hukmdor yo‘lboshchilik qilgani uchun ular kidariylar nomi bilan tilga olinadi. Kidariylar 
Sug‘diyonani, Amudaryo bo‘ylaridagi yerlarni egallab, o‘z hukmronligini o‘rnatdilar. Kidariylar 
Balx shahrini o‘z davlatining poytaxtiga aylantirdilar. Biroq kidariylar hukmronligi uzoq davom 
etmaydi. Kidariylar bilan sosoniylar o‘rtasida ziddiyatlar kuchayib, ular o‘rtasida bir necha marta 
qurolli to‘qnashuvlar bo‘ldi. 456-yilda bo‘lgan navbatdagi jangda kidariylar sosoniylar tomonidan 
qaqshat- qich zarbaga uchraydi. Ayni paytda shimoldan janubga siljib kela- yotgan eftaliylar 
bosimiga uchrab, shimoliy Hindiston tomon che- kinishga majbur bo‘ldilar. Kidariylar u yerda 75 
yilcha hukmronlik qildilar. 
Eftaliylar. Eftaliylarning etnik tarkibi, davlat tashkil etishlari xu- susida tarixiy manbalarda 
turli xil qarashlar mavjud (Rim va Vizan- tiya tarixchilari Prokopiy Kesariyskiy, Feofan 
Vizantiyskiy (VI asr), arman tarixchilari Lazar Parbskiy (V asr), xitoy solnomalaridan Bey- shi (VI 
asr)). Masalan, eftaliylar Xitoy manbalarida «i-da», «ye-da», armanlarda «idal», «xeptal», arablarda 
«haytal», Suriya va lotin manbalarida «eptalit», «eftalat», «abdal», deb nomlanadi. Bunday tur- licha 
atamalar har bir til va yozuvning o‘ziga xos xususiyatlari ifo- dasidir, albatta. Rus va Vizantiya 
tarixchilarining aksariyati eftaliy- larni turkiy qabila massagetlarning so‘nggi bo‘g‘inidan kelib chiq-
qan, deb fikr bildiradilar. F. Vizantiyskiy eftallar nomini V asrning ikkinchi yarmida podshohlik 
qilgan Vaxshunvor Eftalon nomi bilan bog‘laydi.