O`zbekiston tarixi fanidan o`quv – uslubiy majmua i-qism Termiz – 2010

1-asosiy savol bayoni:

Hozirgi kunga kеlib, Vatan tarixiga bo`lgan diqqat-e'tibor nihoyatda kuchaygan bir davrda, O`zbekiston hududlari eng qadimgi davrlardan boshlab jahon sivilizatsiyasining o`choqlaridan biri ekanligiga hеch qanday shubha qolmadi. Undan tashqari, nafaqat O`zbekiston, balki butun O`rta Osiyo hududlarida olib borilayotgan kеng miqyosdagi tadqiqot ishlarining natijalari ham Vatanimizning jahon sivilizatsiyasida tutgan yuqori o`rnini yana bir bor tasdiqlaydi.

Dunyoning turli burchaklarida yashaydigan xalqlarning tarixning turli davrlarida, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlarda erishgan yutuqlari hamda taraqqiyot bosqichiga ko`tarilishini SIVILIZATSIYA tushunchasi o`zida aks ettiradi. Bu taraqqiyot bosqichi insoniyatning paydo bo`lishi va rivojlanishi, jamiyat rivojlanish darajasi, moddiy va ma'naviy madaniyatning yuksalishi, qabilalar va xalqlar o`rtasidagi o`zaro munosabatlar bilan izohlanadi.

O`rta Osiyo sivilizatsiyasi turli hududlarda turli davrlarda paydo bo`ldi va rivojlandi. Misol uchun, janubiy hududlarda yashagan qadimgi qabilalar mil.av. VI ming yillikdayoq dеhqonchilikka o`tib, unumdor xo`jalikni rivojlantirgan bo`lsa, bu davrda shimoliy hududlardagi qabilalar, asosan, ovchilik, baliqchilik va chorvachilikning ilk shakllari bilan shug`ullanganlar. Bu notekislik jarayonini tabiiy-gеografik sharoitlar va o`zaro munosabatlar bilan izohlash mumkin. Bu o`rinda O`rta Osiyoning cho`l va dasht hududlari hamda tog`oldi va daryo vohalari hududlarining rivojlanish darajasidagi madaniy notekislikni taqqoslab ko`rish (Kopеtdog’, Hisor, Zarafshon tog` oldi hududlari hamda Qizilqum, Qoraqum, Qashqadaryo va Zarafshon vohasining dasht hududlari) muhimdir.

Undan tashqari O`rta Osiyoda turli-tuman madaniyat yaratgan qadimgi aholining nеolit davridayoq, ya'ni mil.av. VI-IV ming yilliklardagi o`zaro munosabatlari va bu aholining Sharqdagi, dastavval, Old Osiyodagi boshqa qadimgi sivilizatsiya o`choqlari bilan uzviy aloqada bo`lishi ham mahalliy sivilizatsiyaning rivojlanishiga katta ta'sir ko`rsatgan.