«O’zbekiston tarixi» fanidan chor rossiyaSI, sovet mustamlakachiligi va milliy istiqlol» davrlari bo’yicha uslubiy qo’llanma

«Skarbey» texnologiyasi 
«Skarbey» interaktiv texnologiya bo’lib, u o’quvchilarda fikriy bog’liqlik, 
mantiq, xotiraning rivojlanishiga imkoniyat yaratadi, qandaydir muammoni hal 
qilishda o’z fikrini ochiq va erkin ifodalash mahoratini shakllantiradi. Mazkur 
texnologiya o’quvchilarga mustaqil ravishda bilimning sifati va saviyasini xolis 
baholash o’rganilayotgan mavzu haqidagi tushuncha va tasavvurlarni aniqlash 

---

149 
imkonini beradi. U, ayni paytda, turli g’oyalarni ifodalash hamda ular orasidagi 
bog’liqlarni aniqlashga imkon yaratadi.
«Skarbey» texnologiyasi har tomonlama bo’lib, undan o’quv materialining 
turli bosqichlarini o’rganishda foydalaniladi: 
- boshida – o’quv faoliyatini rag’batlantirish sifatida («Aqliy hujum»): 
- mavzuni o’rganish jarayonida – uning mohiyati, tuzilishi va mazmunini 
belgilash; ular orasidagi asosiy qismlar tushunchalar, aloqalar xarakterini aniqlash; 
mavzuni yanada chuqurroq o’rganish, yangi jihatlarini ko’rsatish; 
- oxirida – olingan bilimlarni mustahkamlash va yakunlash maqsadida 
«Skarbey» texnologiyasi o’quvchilar tomonidan oson qabul qilinadi, chunki u 
faoliyatini fikrlash, bilish xususiyatlari inobatiga olingan holda ishlab chiqilgan. U 
o’quvchilar tajribasidan foydalanishni ko’zda tutadi, reflektiv kuzatishlarni amalga 
oshiradi, foal ijodiy izlash va fikriy tajriba o’tkazish imokniyatlariga ega. 
Mazkur 
texnologiyaning 
ayrim 
afzalliklari 
sifatida 
idrok 
qilishni 
yengillashtiruvchi chizma shakllaridan foydalanishni ko’rsatish mumkin. 
«Skarbey» alohida ishlarda, kichik guruhlarda hamda o’quv jamoalarida 
qo’llanish mumkin. 
Ta’limdan tashqari mazkur metod tarbiyaviy xarakterdagi qator, vazifalarni 
amalga oshirish imkonini beradi. 
- o’zgalar fikriga hurmat; 
- jamoa bilan ishlash mahorati; 
- faollik; 
- xushmuomalalik; 
- ishcha ijodiy yondashish; 
- imkoniyatlarini ko’rsatish ehtiyoji 
- o’z qobiliyati va imkoniyatlarini ko’rsatishga yordam beradi; 
- «men»ligini ifodalashga yordam beradi; 
- o’z faoliyati natijalariga mas’ullik va qiziqish uyg’otadi. 
Asosiy tushunchalar qo’yidagilar; 
Assosiasiya – mantiqiy bog’liq bo’lib, sezgilar tasavvurlar, idrok qilish, 
g’oyalar va boshqalar oraisda hosil qilinuvchi mantiqiy aloqadir. 
Ranjirlash (muayyan tartib) – ahamiyati, muhimligi, mazmuni, darajasiga 
qarab tartiblash. 
Fikrlar hujumi 
Yalpi «fikrlar hujumi» metodi J.Donald Feliks tomonidan ishlab chiqilgan. U 
katta guruhlarda (20 tagacha bo’lgan) yangi g’oyalar ishlab chiqish samaradorligini 
sezilarli darajada oshirishni ta’minlaydi. Barcha ishtirokchilar kichik-kichik 5-6 
kishidan iborat guruhlarga bo’linadi va har bir kichik guruh hal qilinadigan ijodiy 
vazifa va muammo bo’yicha 15 daqiqa davomida mustaqil ravishda o’zaro «Fikrlar 
hujumi» o’tkazadi. Shundan so’ng har bir kichik guruh vakili o’z guruhlarida 

---

150 
ishlab chiqilgan g’oya haqida axborot beradilar va o’qituvchi rahbarligida jamoa 
bo’lib unga baho beradilar va ulardan eng yaxshilari, betakrorlari tanlab olinadi
213
. 
213
Ishmuhаmmеdоv R.J. Innоvаsiоn tехnоlоgiyalаr yordаmidа tа’lim sаmаrаdоrligini оshirish yo’llаri. Тоshkеnt. 
2004 y. -B. 9-26. 

---

151