B…
Qidir
Oʻzbekiston tarixi
[1]
Bu maqolada manbalar [
]
teglariga olinmagan, yoki
Ko‘proq o‘rganish
Oʻzbekiston tarixi
Eramizdan oldin
Tarixiy Markaziy Osiyo
Andronovo madaniyati (e.a.
XVII
—
IX
)
Baqtriya-Margʻiyona arxeologik kompleksi
(e.a.
XXIII
—
XVIII
)
Skiflar (saklar, massagetlar, dahlar) (e.a. XVIII—
IV
)
Xorazm (e.a.
VIII
—e.a. VI asr)
Sugʻdiyona (—e.a. VI asr)
Choch (—
e.a. III asr
)
Fargʻona (—e.a. VI asr)
Baqtriya (
VIII
—e.a. VI asr)
Margʻiyona (—e.a. VI asr)
Fors bosqini (e.a. 558—330)
Ahamoniylar imperiyasi (558—e.a. 330)
Yunon bosqini (e.a. 334—125)
Aleksandr Makedonskiy imperiyasi (e.a. 334 —
e.a. 146)
Salavkiylar davlati (312—e.a. 64)
Yunon-Baqtriya podsholigi (e.a. 250—125)
Turkiy davlatlar (
e.a. II
—1055)
Hind-skif podsholigi
(
e.a. II
—
IV
asrlar)
Qangʻ davlati (
e.a. III asr
— V a.lar yarmi)
Davan (
e.a. II asr
—
I asr
)
Parfiya podsholigi (e.a. 250 — 224)
Bizning era
Kushon podsholigi (I — III aa.)
Ustrushona (IV — V aa.)
Xioniylar davlati (IV — V aa.)
Kidariylar davlati (IV — V aa.)
Eftaliylar davlati
(IV — VI aa.)
Turk xoqonligi (552—603)
Gʻarbiy xoqonlik
(603—698)
Turkash xoqonligi (698—766)
Oʻgʻuz davlati
(750—1055)
Qarluq xoqonligi
(766—940)
Fors bosqini (224—652)
Sosoniylar davlati (224—652)
Islom bosqini (661—750)
Umaviylar xalifaligi (661—750)
Abbosiylar xalifaligi (750—1258)
Toxiriylar amirligi (821—873)
Safforiylar amirligi (861—1003)
Somoniylar amirligi (875—999)
Turkiy davlatlar (1005—1221)
Gʻaznaviylar davlati (963—1187)
Qoraxoniylar davlati (840—1040)
Gʻarbiy Qoraxoniylar xonligi
(1040—1212)
Sharqiy Qoraxoniylar xonligi
(1042—1212)
Saljuqiylar davlati (1037—1194)
Xorazmshohlar davlati (1077—1231)
Moʻgʻullar istilosi (1141—1269)
Qoraxitoylar davlati (1141—1212)
Moʻgʻullar davlati (1206—1291)
Chigʻatoy ulusi (1224—1340)
Oltin Oʻrda (1224—1481)
Gʻarbiy Chigʻatoy ulusi
(1340—1370)
Moʻgʻuliston (Sharqiy Chigʻatoy ulusi) (1346—
1706)
Amir Temur davlati va Temuriylar davlati
(1370—1500)
Oʻzbek ulusi (1428—1468)
Shayboniylar davlati (1507—1598)
Buxoro xonligi (1500—1785)
Xiva xonligi (1512—1920)
Moʻgʻuliya
(1514—1679)
Qoʻqon xonligi (1709—1876)
Toshkent davlati
(1784—1809)
Buxoro amirligi (1785—1920)
Qunduz xonligi (1800—1850)
Rossiya imperiyasi ekspansiyasi
(1853—1920)
Turkiston muxtoriyati (1917—1918)
Muvaqqat Fargʻona hukumati (1919—1920)
Sovet davri (1920—1991)
Turkiston ASSR (1918—1924)
Buxoro XSR (1920—1924)
Xorazm XSR (1920—1924)
Oʻzbek SSR (1924—1991)
Oʻzbekiston Respublikasi (1991-
yildan)
«Oʻzbekiston» portali
1.
Qadimgi Xorazm
2. Qadimgi Baqtriya
3. Oʻrta Osiyo (eneolit va bronza davri)
4.
Oʻrta Osiyo (Makedoniyalik Iskandar
yurishi)
5. Salavkiylar davlati
6. Yunon-Baqtriya podsholigi
7. Kangyuy
8. Kushonlar davlati
9.
Eftaliylar davlati
Tarix
10. Turk xoqonligi
11. Soʻgʻd
12. Oʻrta Osiyo (arab istilosi)
13. Somoniylar davlati
14. Qoraxoniylar davlati
15. Xorazmshohlar davlati
16. Oʻrta Osiyo (Chingizxon istilosi)
17. Amir Temur davlati
18. Temuriylar davlati
19. Shayboniylar davlati
20. Xiva xonligi
21. Qoʻqon xonligi
22. Buxoro amirligi
23. Oʻrta Osiyo (Rossiya tomonidan zabt
etilish)
Qadimdan Oʻzbekiston hududida
koʻchmanchi eroniy qabilalar yashab
kelganlar. VII asrda ular arablar istilosiga
uchraydilar.
Sulolalar
Qadimgi davr
Qoraxoniylar davlati
Asosiy maqola: Qoraxoniylar.
X asrda Xitoy hududidan oʻzbeklarning
ajdodlari — Qoraxoniylar sulolasini tashkil
qilgan qarluqlar kirib keladi. Markazi
Samarqand shahri boʻlgan Qoraxoniylar
davlati Xorazmshoh Muhammad
tomonidan 1212-yilda tugatiladi.
[2]
1219-yilda Oʻzbekiston hududiga
Chingizxonning moʻgʻul armiyasi kirib
keladi. Oʻzbekiston hududi
Moʻgʻullar
Moʻgʻullar imperiyasi
tarkibida
imperiyasining
Chigʻatoy ulusi tarkibiga
kiradi.
Asosiy maqola: Temuriylar.
1370-yilda Amir Temur markazi
Samarqand shahrida boʻlgan mustaqil
Temuriylar
Temuriylar davlati bayrogʻi
davlat yaratgani haqida eʼlon qiladi. U
Oltin Oʻrda, Hindiston, Turkiyaga bir necha
muvaffaqiyatli yurishlar qiladi.
Asosiy maqola: Buxoro xonligi.
Buxoro amirligi (1500—
1920)
1920-yil 1-sentabrgacha boʻlgan Buxoro amirligining
bayrogʻi
1500-yilda Oʻzbekiston hududiga Oltin
Oʻrda tarafidan Shayboniyxon
Buxoro Xalq Sovet Respublikasining bayrogʻi (1921-
yil 23 sentabrdan 1923-yil 11 oktabrgacha)
Buxoro Sovet Sotsialistik Respublikasining bayrogʻi
(1924-yil 18 sentabrdan 1925-yil 22 iyulgacha)
boshchiligidagi turk-qipchoqlar bostirib
kirib, Buxoro va Samarqandni ishgʻol
qiladilar. Oltin Oʻrda islomni Oʻzbekxon
davrida qabul qilgani tufayli ular
musulomon boʻlib, oʻzlarini Oʻzbekxon
sharafiga oʻzbeklar deb atay
boshlaydilar. Shayboniyxon yangi
oʻzbek davlatini yaratib, Buxoroni ushbu
davlatning poytaxti qiladi.
1709-yilda Fargʻona vodiysida Buxoro
xonligidan ajralib chiqqan Qoʻqon
xonligi vujudga keladi.
1868-yili Rossiya Qoʻqon xonligini
ishgʻol qiladi va Buxoro xonligi ustidan
protektorat oʻrnatadi.
Taxminan 1500-yillarda Oks (Amudaryo)
daryosining shimoliy qismidan yangi
istilochilar bostirib kelishdi. Mahalliy
hukmdorlarning oʻzaro nizolaridan
foydalangan Shayboniyxon
boshchiligidagi turk-moʻngʻul qabilalari
avvaliga Movarounnahrni, soʻngra butun
Xurosonni boʻysundirdilar. Soʻnggi
Temuriylarning taxtdan agʻdarilishi va
koʻchmanchi oʻzbeklarning bostirib kelishi
oqibatida Movarounnahr avvalgi siyosiy
salohiyatini yoʻqota boshladi; oqibatda
mamlakat siyosiy jihatdan tez quladi va
markazlashgan davlatdan anchagina
kuchsiz Buxoro xonligiga aylana bordi.
Shayboniylar (1510—1597) va
Ashtarxoniylar (1597—1737) davrlarida
Buxoro xonligi tarixi toj-taxt uchun forslar
va Xorazm bilan kechgan koʻplab
nizolarga guvoh boʻldi. Shayboniylar
sulolasi vakillaridan mamlakatning
gullab-yashnashi va xalqning baxtini
oʻylagan Abdullaxon II alohida ajralib
turgan. Oʻzining qirq yildan ortiq
hukmronligi davrida u koʻplab taʼlim
markazlari, masjidlar, hammomlar,
karvonsaroylar va koʻpriklar qurdirdi,
xonlikning markaziy shaharlarida
xushhavo bogʻlar barpo ettirdi, ibtidoiy
pochta aloqasini yoʻlga qoʻydi,
dehqonchilik, savdo-sotiq va ilm-fan
homiysi sifatida tarixga kirdi. Bugungi
Buxoroda Abdullaxon nomi haligacha
tillarda doston; Buxorodagi deyarli
barcha tarixiy obidalar buxoroliklarga bu
hukmdorning oʻta sahiyligi va serjilo
sanʼatga oshuftaligini eslatib turadi.
Shayboniylar hukmroniligi davrida ulamo
mullalar va xudojoʻylar davlat ishlarida
faol ishtirok etganlar, buning oqibati
oʻlaroq Buxoro madrasalarida asosan
diniy fanlar oʻqitilgan.
Ashtarxoniylar sulolasidan keyin oʻlkada
Mangʻitlar sulolasi (Chingizxonning oʻgʻli
Joʻji avlodlaridan) hukmronligi davri
boshlandi, ular Buxoroni 1920-yilga qadar
boshqarganlar.
Xiva xonligi (1598—1919)
Asosiy maqola: Xiva xonligi.
1917-yilgacha boʻlgan Xiva xonligining bayrogʻi
Xorazm SSRning bayrogʻi (1923-yil 23 oktabrdan
1924-yil 2 oktabrgacha)
1598-yil Urganch (qadimda Gurganj deb
atalgan)ni suv bilan taʼminlaydigan
Amudaryo oʻz oʻzanini oʻzgartirishi
oqibatida saltanat poytaxti Xivaga
koʻchirildi. Oʻsha sanadan boshlab
mamlakat Xiva xonligi deb atala
boshladi.
Amudaryo xonlik hududidan oqib oʻtib,
Kaspiy dengiziga quyilardi, natijada
kishilarni suv bilan taʼminlabgina qolmay,
hududni suv yoʻli orqali Ovrupo bilan
bogʻlardi. Asrlar davomida daryo oʻz
oʻzanini bir necha marta oʻzgartirgan. 16-
asrning oxirlarida roʻy bergan
Amudaryoning oxirgi burilishi Gurganj
shahrini xarobaga aylantirgan. Hozirgi
Xiva shahridan 150 km uzoqlikda
joylashgan, Koʻhna Urganch aholi
yashash punkti yaqinida (hozirgi
Turkmaniston hududida) qadimgi
poytaxtning xarobalari joylashgan.
Poytaxtni yangi joyga koʻchirishga majbur
boʻlganlarida, bu shubhasiz, Xorazm
tarixidagi eng ogʻir davrlardan biri
boʻlgan. Ammo vaqt oʻtishi bilan xonlik
yana gullab-yashnadi va qisqa vaqt
ichida Xiva Islom olamining maʼnaviy
markazlaridan biriga aylandi.
Demak, 1598-yil Xiva shahri xonlikning
poytaxtiga aylandi, bu 10 asrlik tarixga
ega kichikroq, ammo mustahkam
shaharcha edi. Afsonalarga koʻra, bu
shahar suvi oʻzgacha taʼmga ega boʻlgan
Xeyvak
qudugʻi atrofida shakllangan,
quduqni esa Nuh (s.a.v.)ning oʻgʻli
Simning buyrugʻiga koʻra qazishgan.
Ichanqalʼa
(Xiva shahrining ichki qismi)da
hozir ham bu quduqni koʻrish mumkin.
1873-yil Rusiya Xiva xonligining bir
qismini anneksiya qildi (bunga asosiy
sabab esa, turkman bosmachilari
dexqonlarni oʻgʻirlab, Xiva va Buxoroning
bozorlarida qul sifatida sotishgan, Xivada
olib borilayotgan qul savdolari janubiy
Rusiyaning xavotiriga sabab boʻlgan).
Asosiy maqola: Qoʻqon xonligi.
Qoʻqon xonligi (1709—1876)
Xonlikka 1709-yil Shayboniy
Shoxrux II
tomonidan asos solingan. U minglar
urugʻidan boʻlib, kelib chiqishi
Temuriylarga borib taqaladi.
Ogʻzaki maʼlumotlarga koʻra, Amir
Temurning avlodi shoh Bobur
Samarqanddan Hindistonga ketar chogʻi
Qo'qon muhtoriyatining bayrogʻi (
1917-yil
12
dekabrdan
1918-yil
18 fevralga qadar)
Fargʻona vodiysi orqali oʻtayotganda,
uning xotinlaridan biri farzandi bilan
Xoʻjand va Konibodom oraligʻidagi yoʻlda
qolishga ruxsat olgan,
Oltin-beshik
deb
ism qoʻyilgan bu bolani (1545-yil)
koʻchmanchi Ming urugʻi oʻz qaramogʻiga
olgan (sulola nomi ham shundan kelib
chiqqan). Oltin-beshik biy deb eʼlon
qilingan va
Axsi
shahrida yashay
boshlagan. Biy unvoni meros sifatida
uning avlodlariga ham oʻtgan. Uning
avlodlaridan biri
Abduraim
Diqantoʻda
qishlogʻiga koʻchib oʻtdi va taxminan
1732-yil Qoʻqon shahriga asos soldi.
Shahar avvaliga Eskiqoʻrgʻon, keyinchalik
Qalʼai Raimboy deb nomlangan.
Abduraim Buxorodagi ichki nizolardan
foydalanib, u yerga hujum uyushtiradi,
Samarqandga qarovchi baʼzi qishloqlarni,
Kattaqoʻrgʻonni egallab, Shahrisabzgacha
boradi, lekin, u yerning hokimi bilan sulh
tuzadi va hokimning jiyaniga uylanib
Xoʻjandga qaytadi, oxir-oqibatda taxm
1740-yilda oʻz qoʻl ostidagilardan biri
tomonidan oʻldiriladi. Bundan tashqari
fors shohi Nodirshox 1740-yil Buxoroni
boʻysundirib, qoʻqonliklarni
Samarqanddan quvib yuboradi.
Abduraimning ukasi
Abdukarimbiy
endigina Qoʻqon deb atala boshlagan
(1740) Eskiqoʻrgʻonga koʻchib oʻtadi
(Aslida esa, "Qoʻqon shahri" atamasi
anchagina qadimiy boʻlib, u haqda 10-
asrda arab sayyohlari Istaxriy va Ibn
Havqal Axsi shaharchasi va Shosh
daryosi (Sirdaryo) yaqinida joylashgani
haqida yozishgan, yaʼni bu joy hozirgi
Qoʻqonning oʻrnidadir. Demak, shaharga
"asos solganlar" unda shunchaki oʻrda
(saroy) qurishgan va qalʼa devorlari bilan
oʻrab olishgan, degan taxminlar ham yoʻq
emas).
Abdulkarim va Norboʻtabiy zamonlarida
xonlik hududi kengaydi. Shuni ham
taʼkidlash joizki, 1774-1798-yillar
oraligʻida Abdulkarim ham, Norboʻtabiy
ham Xitoyga boj toʻlab turganlar.
Norboʻtabiyning oʻgʻli Olimxon togʻda
yashovchi tojik qavmlarining koʻmagi
bilan Fargʻona vodiysining gʻarbiy qismini
oʻziga boʻysundirdi, Xoʻjand (hozirgi
Leninobod), Toshkent shular
jumlasidandir. 1809-yil u oʻz ukasi
Umarxon tomonidan oʻldiriladi. 1821-yil
Umarxonning 12 yoshli oʻgʻli
Muhammadali
(
Madalixon
) taxtga
oʻtiradi. Uning hukmronlik davrida
xonlikning hududi anchagina kengaydi.
Xonlik oʻziga shimoliy Qirgʻiziston va
janubiy Qozogʻiston hududlarini qoʻshib
oldi. Bu yerlarni boshqarish uchun 1825-
yil
Pishpak
va Toʻqmoq qalʼalari barpo
etildi.
1842-yil Вuxoro amiri Nasrullaxon Qoʻqon
xonligiga bostirib kirdi. Shu yillarda
Madalixonning jiyani Sheralixon isyon
koʻtaradi, bu isyon keyinchalik fuqarolar
urushiga va etnik nizolarga sabab boʻladi.
1845-1858-yillarda (va yana 1865-yil)
taxtga Sheralixonning oʻgʻli Xudoyorxon
oʻtiradi.
1855-yildan boshlab mahalliy
hokimlarning oʻzboshimchaligi va
zulmlaridan charchagan qirgʻiz va qozoq
qavmlari ruslar tarafga ogʻa boshlaydilar.
Oqibatda xonlikning Rusiya harbiylari
bilan bir necha marta qurolli
toʻqnashuvlari yuzaga keladi. 1866-yil
Rusiya imperiyasi Toshkentni, keyingi yil
Xoʻjandni egallaydi. Bu vaqtda Toshkent
begi Yoqubbek Xitoy tazyiqidan vaqtincha
ozod boʻlgan Qashqarga qochib ketadi.
1868-yilgi Rusiya bilan savdo kelishuvlari
Qoʻqon xonligini iqtisodiy jihatdan Rusiya
iqtisodiga qaram qilib qoʻyadi. 1873-
1876-yillarda Xudoyorxonning ichki
siyosatidan norozi boʻlgan xalq gʻalayon
koʻtaradi. Qoʻzgʻolonni oʻzini taxt vorisi
deb eʼlon qilgan Poʻlatxon boshqaradi.
Isyonchilar avvaliga Rusiyadan yordam
kutishadi, ammo Rusiya ularga yordam
qoʻlini choʻzishdan bosh tortadi. Bundan
ranjigan Poʻlatxon 1875-yil taxtni
egallagach, Rusiyaga qarshi siyosat
yuritadi, Natijada 1876-yil martida Rusiya
imperiyasining generallari
Kaufman
va
Skobelev ham harbiy kuch tashlab,
qonuniy xonni himoya qilish bahonasida
Qoʻqonni qamal qilishadi. Poʻlatxon tutib,
qatl qilinadi, Qoʻqon xonligi tugatiladi.
Sobiq Qoʻqon xonligining yerlari Rusiya
Turkistonining Fargʻona viloyati
tasarrufiga oʻtadi.
Asosiy maqola: Oʻzbekiston Sovet
Sotsialistik Respublikasi.
1917-yil 7- dan 8-noyabrga oʻtar kechasi
Petrogradda
Ulugʻ Oktabr inqilobi
nomi
Oʻzbekiston SSSR tarkibida
Turkiston ASSR bayrogʻi (
1919
-
1921-yillar
)
bilan tarixga kirgan qoʻzgʻolon
uyushtirildi. Shu kech poytaxti Moskva
shahri boʻlgan
Rossiya Sovet Sotsialistik
Federativ Respublikasi
(RSFSR) tuzildi.
Turkiston General Gubernatorligi
oʻrnida
RSFSR tarkibidagi
Turkiston Muxtor Sovet
Sotsialistik Respublikasi
(Turkiston
Muxtoriyati) tuzildi. Sobiq Rusiya
imperiyasi protektoratlari hisoblangan
Xiva xonligi va Buxoro amirligi vaqtincha
mustaqil boʻlib qoldilar.
Fuqarolar urushi davrida bolsheviklar
Sobiq Rossiya Imperiyasi hududlari
ustidan oʻz hukmronliklarini oʻrnatib
bordilar va barcha frontlarda intervensiya
kuchlariga qarshi (yaʼni Angliya, Fransiya,
Polsha, Turkiya, AQSH, Yaponiya va b.
koʻplab mamlakatlar) kurash olib bordilar.
1919-yil iyunida Oʻrta Osiyoga
Budyonniy
boshchiligidagi otliq askarlar korpusi
yuboriladi. Uning qoʻshini tinch xalq
ustiga qurol bilan bostirib kelib, Qoʻqon,
Buxoro va Xiva shaharlarini egallaydi.
Buning oqibatida yuzaga kelgan ozodlik
harakati qatnashchilarini
„bosmachilar“
deb ayblaydilar.
1920-yil fevral oyida Qizil armiya yordami
bilan Xiva xonligi va Buxoro amirligi
hududlarida Xorazm va Buxoro Xalq
Sovet Respublikalari tuzildi. Lekin oddiy
xalq orasida shoʻrolar hukumatiga bosh
egishni istamaydigan kuchlar ham
saqlanib qolgandi. Milliy ozodlik
kurashlari tinchib ketmadi. Hattoki
Budyonniy suvoriylari ham bosmachilarni
tutishga qiynalishardi, chunki ular tezda
tarqab, oddiy xalq orasiga birikib ketardi.
Shunda budyonniychilar qishloqlardagi
barcha erkaklarni boshini tanasidan judo
qila boshladilar, natijada oddiy xalq
yordami bilan 1922-yil bosmachilarning
asosiy qismi tutib qatl qilindi.
Bosmachilar bilan kurash 1933-yilga kelib
tamomila tugadi.
1920-yil 26-avgustda Turkiston
muxtoriyatining Sirdaryo va Yettisuv
qismlarida RSFSR qaramogʻidagi
Qirgʻiziston ASSR
(Qirgʻiziston
Muxtoriyati) tashkil qilindi.
1922-yil dekabrida Ukraina va Belarus
Shoʻro qurultoylari RSFSR bilan ittifoq
tuzish toʻgʻrisida qaror qabul qildilar. Koʻp
oʻtmay ularga Kavkazorti SFSR ham
qoʻshildi.
1924-yil sentabrida Xorazm va Buxoro
Xalq Sovet Respublikalari sotsialistik
respublikalarga aylantirildi, lekin bir oy
oʻtib, Oʻzbekiston va Turkmaniston Sovet
Sotsialistik Respublikalari tashkil etilishi
munosabati bilan chegaraviy
boʻlinishlarga uchrab, viloyat maqomini
oldilar.
1923-yildan 1929-yilgacha guberniyalar
oʻrnida oʻlkalar va viloyatlar (SSJI davrida
yozilgan barcha oʻzbek tilidagi rasmiy
hujjatlarda „viloyat“ soʻzi „oblast“ tarzida,
„tuman“ soʻzi „rayon“ tarzida uchraydi),
volostlar va uyezdlar oʻrniga tumanlar
tashkil qilindi. Boshqaruv ishini
yengillashtirish maqsadida viloyatlar
muntazam ravishda boʻlinib borildi. Oʻrta
Osiyodagi respublikalar ham milliy yoki
diniy qarashlardan kelib chiqib boʻlindi.
1923-yil SSJI tarkibiga Xorazm va Buxoro
Xalq Sovet Respublikalari qoʻshildilar
(SSR sifatida).
1924-yil 14-oktabrda
Buxoro SSR
tarkibida
Tojikiston ASSR
tuzildi va
Qirg'iziston ASSR
tarkibidan
Qora-Qirg'iz
avtonom oblasti
ajratildi.
Oʻzbekiston SSR bayrogʻi (1952-yil 29 avgustdan
1991-yil 18 noyabrgacha)
1924-yil 27-oktabrda rasman Oʻzbekiston
SSR va Turkmaniston SSR tuzildi.
Oʻzbekiston SSR tarkibiga Buxoro SSR
(Tojikiston ASSR bilan birga) va boʻlib
yuborilgan Xorazm SSRning uchdan bir
qism hududi qoʻshildi, qolgan qismlardan
biriga Qirgʻiziston ASSR tarkibiga kiruvchi
Qoraqalpog'iston AO
tuzildi, qolgan
uchinchi qism hududda Turkmaniston
SSR tashkil etildi.
Shu tariqa Oʻzbekiston ittifoqdosh
respublika maqomida SSJI tarkibiga
qoʻshildi, Oʻzbekiston SSRning birinchi
poytaxti 1924-yilda Samarqand shahri
boʻldi. 1930-yilda poytaxt Toshkent
shahriga koʻchirildi.
1926-yil 1 fevralda Qirgʻiziston ASSR
Qozogʻiston ASSRga
oʻzgartirildi va Qora-
Qirgʻiz AO uning tarkibidan ajratib olinib,
oʻrniga Qirgʻiziston ASSR tuzildi.
1929-yil 16 oktabrda Oʻzbekiston SSR
tarkibidan
Tojikiston ASSR
ajratib olindi
va oʻrniga Tojikiston SSR tuzildi.
Tojikiston SSR 1929-yilning 5 dekabrida
SSJI tarkibiga qoʻshildi.
1936-yilning 5 dekabrida
Qirgʻiziston
ASSR
va
Qozogʻiston ASSR
rasman
RSFSR tarkibidan ajratilib, Sovet
Sotsialistik Jumhuriyatlar Ittifoqiga SSR
sifatida qoʻshildi,
Qoraqalpogʻiston AO
esa, Avtonom SSR sifatida Oʻzbekiston
SSR tarkibiga kirdi.
Oʻzbekiston SSR tuzilgan sanadan
boshlab, 1925-yil fevral oʻrtalarigacha
SSSR tarkibida Oʻzbekiston
hukumati boshliqlari
rasman respublika boshligʻi Fayzulla
Xo'jayev boʻlgan. (1896 — 15.03.1937).
1925-yil 17 fevraldan
Yo'ldosh
Oxunboboyev
(01 (13).07.1885 —
28.02.1943) Oʻzbekiston SSR Markaziy
Ijroqoʻmi Raisi (1938-yil 21 iyuldan
Oʻzbekiston SSR Oliy Sovet Prezidiumi
Raisi) etib tayinlandi va umrining
oxirigacha mazkur lavozimda qoldi
1938-yilning 19-dan to 21 may
sanasigacha Oʻzbekiston SSR Oliy Sovet
Prezidiumi Raisi lavozimida vaqtinchalik
Usmon Yusupovich Yusupov
(01.03.1900 — 07.05.1966) boʻldi.
1943-yil 22 martdan 1947-yil 14
martgacha Prezidium Raisi
Abduvali
Mo'minov
boʻldi.
1947-yil 17 martdan [[1950|1950-yil 21
avgustga qadar OʻzSSR Prezidiumi Raisi
lavozimida Amin Ermatovich Niyozov
(1903-1973) ish yuritdi.
1950-yil 21 avgustdan OʻzSSR Raisligiga
Sharof Rashidovich Rashidov (24.10
(06.11).1917 — 31.10.1983) tayinlandi va
umrining oxirigacha oʻz lavozimida qoldi.
Ammo, shuni ham taʼkidlash joizki,
rasman respublika boshliqlari 1959-
yildan to 1970-yilgacha Yodgor
Sodiqovna Nasriddinova (26.12.1920),
1970-78-yillarda Nazar Matkarimovich
Matchonov (01.01.1923), 1978-83-
yillarda
Inomjon Buzrukovich
Usmonxoʻjayev
(21.05.1930) boʻlishgan.
Rasmiy Moskva tomonidan uyushtirilgan,
Gdlyan va Ivanovlar tomonidan olib
borilgan „tozalash ishlari“ natijasida
mamlakatning keyingi boshliqlari tez-tez
almashtirib turildi.
21.12.1983 — 09.12.1986 Oqil
Umrzoqovich Salimov (1928)
09.12.1986 — 09.04.1988 Rafiq
Nishonovich Nishonov (15.01.1926)
09.04.1988 — 06.03.1989
Poʻlat
Qirgʻizboyevich Habibullayev
(14.10.1936)
06.03.1989 — 24.03.1990 Mirzaolim
Ibragimovich Ibragimov (1928)
1990-yil 24 martda Oʻzbekiston SSR
prezidenti lavozimiga tantanali ravishda
Islom Abdugʻaniyevich Karimov keldi va
oʻzbek xalqini yangi gʻoya — mustaqillik
sari intilishga undadi.
[3]
Mustaqil Oʻzbekiston
Oʻzbekiston Respublikasining bayrogʻi (1991-yil 18
noyabrdan)
1991-yil SSJI boʻlinib ketishi oqibatida
mustaqil Oʻzbekiston Respublikasi
vujudga keldi. Islom Karimov Oʻzbekiston
Respublikasining prezidenti etib saylandi.
Turli islomiy radikallar jumhuriyat
tepasiga chiqishga urinib koʻrishdi, ammo
barcha harakatlari besamar ketdi, 1999-
yil ushbu radikallar terroristik harakatlarni
boshlashdi. Respublika rahbarining
oqilona harakatlari natijasida koʻplab
teraktlarning oldi olindi.
Manbalar
1. Ilmiy-tarixiy jurnal haqida bu yerda
qarang — Oʻzbekiston tarixi (jurnal)
2. https://tarix.uz/ozbekiston-
tarixi/ozbek-davlatchiligining-
shakllanishi/?lang=uz
3. http://www.tarix.uz/buyuk-
shaxslar/ozbekiston-hukmdorlari/
O'zbekiston Xukumdorlari
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
So‘nggi tahrir 1 oy avval Malikxan tomonidan amalga oshirildi
Matndan CC BY-SA 3.0 litsenziyasi boʻyicha
foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan
boʻlsa).
title=O zbekiston_tarixi&oldid=20
74355
" dan olindi
Do'stlaringiz bilan baham: |