O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 
Ishni  bajarish  uchun  zarur  jihoz,  material  va  asboblar:  ТК-2М  tipidagi  qattiqlikni  o‟lchash 
asbobi, namunalar majmuasi, egov, qum qog‟oz, mikroskop, shtangentsirkul yoki chizg‟ich.   
 
 
Qattiqlikni ТК-2М asbobida aniqlash tartibi: 
1.  Namunaning  taxminiy  qattiqligiga  asoslanib,  yuk  qiymati,  uchlik  va  (A,  B,  C)  shkalalardan 
keraklisi tanlanadi; 
2.  Uchlik va shkala priborga o‟rnatiladi; 

---

 
 
 
159 
3.  Namunani  tekshirishga  tayyorlanadi,  ya„ni  uning  sirti  egov  va  qumqog‟oz  bilan  tozalanadi. 
Tekshirishda  sharcha  (yoki  olmos  konus)  izining  markazidan  namuna  chekkasigacha  yoki 
boshqa izning markazigacha bo‟lgan masofa 3 mm dan kam bo‟lmasligi kerak; 
4.  Namuna pribor stoliga o‟rnatiladi; 
5.  Maxovikni  soat  strelkasi  yo‟nalishida  aylantirib,  namuna  yuqorigi    uchlikka  tekkuncha 
ko‟tariladi.  Stolchani  ko‟tarishni  indikatorning  kichik  strelkasi  siferblatdagi  qizil    nuqta  
qarshisiga kelguncha, katta strelka esa vertikal holatni egallaguncha davom ettiriladi; 
6.  Indikator  priborining  siferblatida  strelka  S  shkala  bo‟yicha  0  ni  yoki  V  shkala  bo‟yicha  30  ni 
ko‟rsatguncha baraban aylantiriladi; 
7.  Mexanizm  ishga  tushiriladi.  Katta  strelka  soat  strelkasi  yo‟nalishida  aylanadi.  Strelkaning 
harakati to‟xtagach, asosiy yukni olinadi; 
8.  Qatiqlik  olmos  konusdan  foydalanganda  S  shkala  bo‟yicha,  po‟lat  sharchadan  foydalanganda 
esa B shkala bo‟yicha hisoblanadi; 
9.  Maxovikni  soat  strelkasi  yo‟nalishiga  teskari  aylantirib,  namuna  tushiriladi.  Iz  chuqurligi 
o‟lchanadi, so‟ngra tajriba takrorlanadi; 
 Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi: 
 
Namuna 
mate-
rialining 
qalinligi, mm 
Uchlik  Tekshi-rish 
shkalasi 
Yuk 
Rokvell bo’yicha qattiqligi 
Brinell 
bo’yicha 
qattiqligi 
Р
0 
Р
1
 
Р
um
 HRC
1 
HRC
2
  HRC
3
  HRC
o‟рт