O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 

---

 
 
 
58 
 
 
19- rasm. a) dyuralyuminiy va b) siluminning mikrostrukturalari, x500.  
 
Magniy va titan qotishmalari 
Magniy juda yengil metall bо‟lib, och kulrang ko‟rinishga ega, uning zichligi esa 1,74 г/см
3
 ga teng. 
Geksogonal  kristall  panjaraga  ega  bо‟lib,  kimyoviy  faolligi  katta,  hatto  havoda  о‟z-о‟zidan  yonadi. 
Texnik tozalikka ega bо‟lgan magniyning uchta markasi ma„lum: Mg 90 (99,90% Mg), Mg 95 (99,95% 
Mg) va Mg 96 (99,96 % Mg).  
Quyma  magniyning  mexanik  xossalari  quyidagicha:  ζ
b
=115  MPa;  ζ
0,2
=25  MPa;  δ=8%,  НВ=110 
MPa.  
Deformatsiyalangan  (presslangan  chiviq)  magniyning  mexanik  xossalari  esa  quyidagicha: 
ζ
b
=200MПa; ζ
0,2
=90 MПa; δ=11,5%, НВ=40 MПa. 
Magniyning Al, Zn, Mn, Zr bilan hosil qilgan qotishmalari ma„lum. Magniy qotishmalarining holat 
diagrammalari  alyuminiy  qotishmalarinikiga  о‟xshash  bо‟ladi,  ular  ham  deformatsiyalanadigan  va 
quyma  qotishmalarga  bо‟linadi.  Shuning  uchun  termik  ishlov  turkumlari  alyuminiy  qotishmalariga 
beriladigan termik ishlash turkumiga о‟xshash. Magniy qotishmalariga toblash va eskirtirish berilgandan 
keyin  mustahkamlik  bir  oz  oshadi.  Qotishmalarni  toblash  uchun  380…420 
0
C,  eskirtirish  uchun  esa 
200…300 
0
S gacha qizdiriladi. 
Magniy  qotishmalarini  termik  ishlash  xususiyati  shundan  iboratki,  ularni  diffuzion  jarayon  sekin 
borganligi  uchun,  toblash  haroratida  ko

proq  (4…24  soat)    ushlab  turishga  tug‟ri  keladi.  Eskirtirish 
haroratida  ham  uzoq  vaqt  (16…24  soat)  ushlab  turiladi.  Buning  natijasida  deformatsiyalangan 
qotishmaning ζ
b
 kо‟rsatkichi 10…30% va quyma qotishmaniki 30…60% ga oshadi. 
Magniy  qotishmalaridan  avtomashina,  samolyot,  yigiruv  va  tо‟qimachilik  dastgohlari  vositalarini 
tayyorlashda keng qо‟llaniladi.