O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi



Download 6,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet174/408
Sana30.12.2021
Hajmi6,1 Mb.
#90276
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   408
Bog'liq
materialshunoslik

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1-ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-ilova 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Cho‟yan xossalariga qo‟shimcha elementlarning ta‟siri 
 
Cho‟yanlarning  oq  yoki  kul  rang  bo‟lishi,  asosan,  ular  tarkibidagi  qo‟shimcha 
elementlarning  miqdoroga,  bu  elementlarning  o‟zaro  munosabatiga  bog‟liq.    Cho‟yanlarda 
doimo bo‟ladigan elementlar (C, Si, Mn, P va S) ning cho‟yan strukturasiga qanday ta‟sir etishi 
bilan tanishib chiqamiz. 
 
Uglerod.  Uglerod  cho‟yan  tarkibidagi  muhim  elementlardan  biri  bo‟lib,  uning  miqdori 
oddiy quyma cho‟yanlarda 3,2% dan 3,5% gacha, sifatli  cho‟yanlarda esa 2,7%  gacha  yetadi. 
Cho‟yanda  uglerod  ikki  xil  ko‟rininshda:  grafit  ko‟rinishida,  ya‟ni  erkin  holatda  va  kimyoviy 
birikma  (Fe
3
C)  –  sementit  ko‟rinishida  bo‟ladi.  Cho‟yanda  uglerod  qancha  ko‟p  bo‟lsa,  grafit 
ajralib chiqishi ham shuncha ko‟p bo‟ladi. 
 
Kremniy.  Kremniy  cho‟yan  quymalarining  qotishida  uglerodning  erkin  holda,  ya‟ni 
grafit  tarzida  ajralib  chiqishiga  ko‟maklashadi.  Kremniy  cho‟yanlarning  qolipga  quyilish 
Temir-uglerod  qotishmasi  tarkibidagi  uglerod  miqdori  2,14%  dan  ko‟p  bo‟lgan 
qotishmalar shartli ravishda cho’yanlar deb ataladi. Cho‟yanlar tarkibida po‟lat tarkibiga 
qaraganda  qo‟shimchalar  (kremniy,  marganes,  fosfor,  oltingugurt)  ning    miqdori  ko‟p 
bo‟ladi. Shuning uchun cho‟yanning xossalari ana shu qo‟shimchalar miqdoriga bog‟liq 
bo‟ladi.  Qotishma  tarkibidagi  uglerodning  miqdori  va  shakli  cho‟yan  strukturasi  va 
xossalarini  belgilaydi,  ana  shunga  qarab  cho‟yanning  turlari  quyidagicha  bo‟lishi 
mumkin:  1)  agar  uglerod  qotishmada  asosan  kimyoviy  birikma  holida  bo‟lsa,  bunday 
qotishmalar  oq  cho’yanlar  deb  ataladi;  2)  agar  qotishmada  uglerod  sof  grafit  holida 
bo‟lsa,  grafitning  shakliga  qarab,  qotishma  kulrang,  bolg’alanuvchan  va  yuqori  
mustahkamlikka ega cho’yanlar deyiladi. 
 
Cho‟yan  tarkibidagi  uglerod  karbid  (Fe
3
C),  grafit  (C)  va  qattiq  eritma  holatida 
bo‟ladi.  Cho‟yanlar  metall  asosiga  ko‟ra  perlit,  ferrit  va  perlit–ferrit  strukturalarga  ega 
bo‟lishi mumkin. 
 


 
 
 
111 

Download 6,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   408




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish