O’zbekiston resrublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/13
Sana31.10.2020
Hajmi0,57 Mb.
#50970
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
kimyo fanining rivojlanish tarixi

                                  

Abu Rayhon Beruniy (973-1048 yillar) o’zining  

                                       «Minerologiya» deb nomlangan mashhur asarida o’sha  

                                       davrda ma’lum bo’lgan metallar, ulardan tayyorlanadigan              

                                     qotishmalar, metallarni rudalarini kovlab olish va ularga             

                                     ishlov berish, rangli metallar va qimmatbaho toshlarning    

                                     xossalarini  o’rganish, ayniqsa minerallarningsolishtirma                                        

                                     massalarini  aniqlash  yuzasidan  olib  borgan  ishlari  kimyo  

fanini  rivojlantirishga  katta  hissa  qo’shdi.  «Hindiston»  deb  nomlangan  asarida  u 

«rivojlantirish- bir narsaning      ikkinchi  boshqa narsaga aylanishidir, butun borliq 

doimo  o’zgarishda  va  rivojlanishda-tabiatning  kuchi  aynan  shundadir»  degan 

muhim  ilmiy  xulosaga keladi. Abu Rayhon  Beruniy o’zining shu asarida  «Har bir 

narsani  o’rganish  shu  narsani  tashkil  qilgan  tarkibiy  qismlarni  (elementlarni 

o’rganishdan boshlanadi)» deb yozgan edi. 

 

Aytilganlar  shundan  dalolat  beradiki  o’rta  asrda  sharq  mamlakatlarida 



xususan  O’zberiston  Respublikasi  xududida  kimyiviy  fikr  va  ilmiy  dunyoqarash 

yuqori  darajada  bo’lgan,  amaliy  kimyo  ancha  rivojlangan.  Buning  isboti  sifatida 

IX-XII  asrlarda  O’rta  Osiyo  xududida  mis  (Zarafshon,  Istara  tog’lari,  Soh,  Oloy, 

Navkent, Olmaliq, Oqtosh, Oqsuv atrofida), qo’rg’oshin va kumush (Oltinnopgan, 

qo’rg’oshin  konda),  simob  (Chovoy,  Haydarkon,  Laylakda),  oltin  (Oltinqozg’on, 

Obirahmatda), 

qalay 

(Turkiston 



tog’larida), 

temir 


(Chirchiq, 

Sayram, 


Shahrisabzda)  rudalari  topilib,  ulardan  metall  olish  yo’lga  qo’yilganligini  eslatib 

o’tish yetarlidir.  

Hozirgi  Markaziy  Osiyo  hududida  ijod  etgan  tabiatshunos  olimlardan 

Buxorolik  Abu  Ali  ibn  Sino  tibbiyot  sohasidagi  ishlari  bilan  olamga  mashhurdir. 

Uning  fikricha  kimyoviy  bilimlar  oddiy  moddalardan  oltin  olishga  emas,  balki 

dorivor moddalar yaratishga xizmat qilishi kеrak.  

 

Xorazmda  yashab  ijod  etgan  Abu  Rayhon  Bеruniyning  “qimmatbaho 



toshlarni  bilib  olish  bo’yicha  ma'lumotlar  to’plami”  dеgan  risolasi  o’sha 

zamondagi  Markaziy  Osiyo,  Yaqin  Sharq,  hatto  Еvropada  ham  ma'danshunoslik 

sohasidagi eng yirik asar hisoblangan. 


Download 0,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish