O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Tarqatma  material 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TURKISTONDA  MILLIY-HUDUDIY  DAVLAT  CHEGARALANISHI  - 

Turkiston  xalqlarining 

azaliy birligi va yaxlitligini barbod qilish maqsadida Moskva bolsheviklari tomonidan 1924-

1925 yillarda o‘tkazilgan tadbir. “Ular bo‘lib tashla va hukmronlik qil!” shioriga amal qilib 

Turkiston  o‘lkasidagi  tarixi,  dini,  madaniyati  va  taqdiri  mushtarak  bo‘lgan  xalqlarni  bir 

biridan  ajratib  har  biriga  mustaqil  Respublika  maqomini  berib  ular  ustidan  nazoratni 

mustahkamlash uchun amalga oshirilgan siyosat edi. Mahalliy davlat arboblari (T.Risqulov, 

S.Xo‘janov, S.Asfandiyorov) larning Turkiston yagona, bir butun va uning yaxlitligini buzish 

maqsadga  muvofiq  emas  deb  Moskvaga  bir  necha  bor  murojaat  qilishlariga  qaramay 

ularning  tashabbuslari  inobatga  olinmadi.  Milliy  hududiy  chegaralanish  natijasida 

Turkistonda  O‘zbekiston  Sovet  Sotsialistik  Respublikasi  (O‘zSSR),  Turkmaniston  Sovet 

Sotsialistik  Respublikasi  (TSSR),  keyinroq  esa  Tojikiston,  Qirg‘iziston  va  Qozog‘iston 

Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikalari tashkil etildi. 

 

O‘ZBEKISTON SSR

 - 1924-1925 yillarda Moskva ko‘rsatmasi bilan o‘tkazilgan ma’muriy-

hududiy davlat chegaralanishi oqibatida 1925 yil 13 fevralda Buxoroda Umumo‘zbek 

sovetlarining I quriltoyida O‘zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi tashkil etiladi. 1927, 

1937 va 1978 yillarda qabul qilingan O‘zSSR Konstitutsiyalarida O‘zbekistonnning davlat 

mustaqilligi, o‘z taqdirini o‘zi belgilash huquqlari yozib qo‘yilgan bo‘lsada, 

O‘zbekistonning siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy hayoti to‘liq “Markaz” va Kompartiya 

nazoratiga olindi. SHuning uchun ham O‘zSSR mavjud bo‘lgan 1925-1991 yillar 

tarixshunoslikda qaramlik yillari deb yuritiladi

 

---