O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

FEVRAL  INQILOBI

  –  Rossiyada  podsho  hokimiyati  (samoderjavie)ga  barham 

bergan inqilob. Fevral inqilobi birinchi jahon urushi (1914-1918)dagi harbiy mag‘lubiyatlar 

va  xo‘jalikdagi  vayronagarchilik  bilan  bog‘liq  ravishda  mamlakatda  iqtisodiy  va  siyosiy 

tanazzulning keskin kuchayishi oqibatida 1917 yilning 23-27 fevralida ro‘y bergan edi. 23 

fevralda  Petrogradda  stixiyali  tarzda  namoyishlar  boshlanib,  ularni  tarqatish  uchun 

yuborilgan  askarlar  ham  qo‘zg‘olonchilar  tomoniga  o‘tib  keta  boshladilar.  27  fevralda 

qo‘zg‘olonchilar  shaharning muhim  joylarini, hukumat idoralarini egallaydilar.  Nikolay  II 

taxtdan  voz  kechdi.  Davlat  Dumasining  Muvaqqat  komiteti  hukumat  tuzdi.  Rossiyada 

monarxiya  tuzumiga  barham  berildi.  1  mart  kuni  Moskvada,  mart  oyi  davomida  butun 

Rossiyada yangi hokimiyat o‘rnatildi. Fevral inqilobi Turkiston o‘lkasi musulmon aholisini 

siyosiy jihatdan uyg‘otishda, demokratik o‘zgarishlarga boshchilik qilmoqchi bo‘lgan yangi 

kuchlarning siyosat maydoniga chiqishida muhim ahamiyat kasb etdi.  

 

---

ulamolari  jamiyati.  Ushbu  jamiyat  1918  yil  13  maygacha  faoliyat  yuritgan.  Jamiyat  dasturi  va 

nizomiga  ko‘ra,  ichki  siyosiy  tuzilmada  shariat  qonunlariga  qat’iy  rioya  qilish,  milliy-diniy 

qadriyatlarni yuksaltirishga da’vat etilgan va madrasalarni iqtisodiy qo‘llab-quvvatlash aytilgan. 

Dasturda  maishiy  turmush  va  ayollar  masalasida  konservativ  qarashlar  ustunlik  qilgan. 

Tashkilotning qator  yirik shaharlarida sho‘‘balari tashkil etilgan. Toshkent  sho‘‘basiga SHerali 

Lapin  va  eng  yirik  sho‘‘balardan  biri  Qo‘qon  sho‘‘basiga  Mulla  Ulug‘xon  To‘raev  raislik 

qilishgan. Tashkilot 1917 yil iyun – 1918 yil may oylarida “Al-Izoh” (muharrir Abdumalik Xoji 

Abdunabiev)  va  “Al-Isloh”  (muharriri  Abdurahmon  Sayyoh,  1917-1918)  jurnallarini  nashr 

ettirgan. Ulamochilar orasida ham hokimiyat masalasida turli qarashlar mavjud bo‘lgan