O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 1,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/107
Sana07.07.2022
Hajmi1,77 Mb.
#755537
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   107
Bog'liq
O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi to

Yer mulkchilik shakllari. 
Buxoro davlatida yer-suv mulkchiligining uch shakli 
mavjud edi: 1) davlat yerlari (bu amlok yerlar deb ham atalgan); 2) mulk yerlari 
(xususiy); 3) vaqf yerlari. 
Davlat yerlarining suvsiz dasht, to‘qayzor qismi ko‘chmanchi jamoalarga bo‘lib 
berilgan bo‘lib, ular bu yerlardan foydalanganliklari uchun davlatga xiroj to‘lar 
edilar. Bunday yerlar sotilmasdi va ayirboshlanmasdi. Davlat yerlarining boshqa hir 
qismi hukmron sulola a’zolariga, yirik davlat mansabdorlariga, lashkarboshilariga 
davlat oldidagi xizmatlari evaziga suyurg‘ol shaklida in’om etilgan edi. Suyurg‘ol 
olganlar u yerni boshqarish huquqini ham olganlar. Suyurg‘ol egasi davlat xazinasiga 
xiroj to‘lashi hamda oliy hukmdorning chaqirig‘iga ko‘ra, o‘z qo‘shini bilan harbiy 
yurishlarda ishtirok etishi lozim edi. 
XVI asrdan boshlab davlat yerlarini „tanho“ deb nom olgan shaklda in’om etish 
qaror topa borgan. Bunday in’omga sazovor ho‘lgan kishi yerga emas, mansabining 
darajasiga qarab shu yerdan olinadigan soliqning ma’lum qismiga egalik qilgan. XIX 
asrda ham amirlikda tanholarning soni tobora ortib borgan. Eng kichik tanho yeri 3-5 
gektarni tashkil etgan. 
Davlat yerlarining yana bir qismi dehqonlarga ijaraga berilgan. Xazinaga eng 
ko‘p soliq ham ana shu yerlardan tushar edi. 
Xususiy yerlar (mulk)ning bir qismi xususiy shaxslarning yerlari bo‘lib, ularning 
bu yerlarga egalik qilishlari davlat xizmati bilan bog‘liq bo‘lmagan. 
Bunday yerlar, 
asosan, amirlikda asrlar osha yashab kelayotgan arablarga qarashli bo‘lgan.
Bu 
yerlardan 1/10 qismi miqdorida o‘lpon to‘lanardi. Mulk yerlarining ikkinchi qismi 
(mulki hur yoki mulki hurri xolis) davlat xizmati bilan bog‘liq bo‘lib, bunday yerlar 
urushlarda jasorat ko‘rsatgan yoki hukmdorning alohida topshiriqlarini bajarishda 
namuna ko‘rsatgan shaxslarga berish natijasida vujudga kelgan. Bunday yerga ega 
bo‘lgan shaxslarga maxsus yorliqlar berilgan hamda ular barcha soliqlardan ozod 
etilgan. 
Vaqf yerlari
– bu masjid, mozor, xonaqoh, madrasa va maqbaralar uchun 
ajratilgan yerlar edi. Bunday yerlar musodara etilgan, davlat hamda yirik yer egalari 
tomonidan hadya etilgan yerlar hisobiga vujudga keltirilar edi. Masjid, madrasa, 
qabristonlarning asosiy sarf-xarajatlari, shuningdek, talabyu, mudarris hamda 
mutavallilarga beriladigan nafaqa va maoshlar vaqf yerlaridan olinadigan daromad 
hisobidan qoplanar edl. Yaqf mulkini mutavalli tasarruf etishi belgilab qo‘yilgan edi. 

Download 1,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish