O‗zbekiston respublikasioliy va o‗rta

Kelin  bo‗lish  odobi:
  Biz  o‗zbeklarning  turmush  tarzimizda  ajoyib  udum  – 
kelinlik  bo‗lib,  bu  nafaqat  kelinning  o‗zi,  balki  yoshi  kattalar  uchun  ham  muhim 
xususiyat  kasb  etadi.  Ba‘zilar  uchun  bu  hayotning  ma‘nosiga  aylanib  qolganligi 
hayron  qolarli  emas.  Kelin  odobi  —  yangi  xonadonda  hamisha  samimiy  va  halol 
bo‗lish,  rostgo‗ylik  va  o‗zini  tuta  bilish,  so‗zlashish  va  muosharat,  kuyov 
xonadonidagi  oila  a‘zolari  bilan  til  topishib  kyetish,  hurmatini  qozonish,  kamtarlik, 
saranjom-sarishtalik kabilarni o‗zida qamrab olgan. 
Momolar,  yangalar  o‗giti  "...Kelin  bo‗ldingiz,  umr  yo‗ldoshingizni  jon  dildan 
seving, unga vafodor va sadoqatli bo‗ling, kelin bo‗lib kelgan kuningizdanoq yangi 
oilangizni  hamma  yumushiga  aqlingiz,  kuchingiz  yetganicha  qarashing,  mehnatda 
pishiysiz, qadr topasiz, hurmatli bo‗lasiz.  
Bilmaganlaringizni o‗rganishga intilishingiz ham sizga nisbatan mehr uyg‗otadi. 
Qaynota va qaynonangizni hurmatini joyiga qo‗ying". 
Har  tongda  kelinning  salomidek  ko‗ngilni  ko‗taradigan  narsa  bo‗lmasa  kerak. 
Muomalaning har qanday sharoitda ham muloyim va e‘tiborli bo‗lishi, tabassum va 
mayinlik bilan gapirishi lozim. ―Kechagina kelib‖, hamma gapga ham aralashaverish, 
kattalarni  boshqarishga  intilish,  keksalar  oldida  bolalarni  urushish,  ―o‗zini 
uddaburonligini‖ barchani oldida ko‗z-ko‗z qilish, boshqalar oldida ―kim qiyin hayot 
kechirayotgani‖  borasida  musobaqa  o‗ynash  –  bechoradan  olib  o‗zini  bechoraga 
solish – atrofdagilar nazarida juda xunuk ko‗rinish kasb etadi.  
Milliy  qadriyatlarimizdan  biriga  aylangan  Islom  dinida  ayol  kishining  ikki 
majburiyati  belgilangan  –  birinchisi  turmush  o‗rtog‗ini  ko‗nglini  olish,  ikkinchisi  – 
agar  sog‗lig‗i  bunga  yo‗l  bersa,  farzand  ko‗rish  hisoblanadi.  Hammaga  yoqish,  uy, 
ro‗zg‗or bo‘yicha kuyib pishish birinchi navbat turmaydi. Demak, kelin avvalambor, 
uni  baxtli  qilishi  mumkin  bo‗lgan  turmush  o‗rtog‗iga  e‘tiborli  bo‗lishi  zarur.  Eriga 
haqoratomuz yoki qattik tik boqish, zarda qilish, bo‗lar-bo‗lmasga gap talashaverish, 
                                                           
34
Abdulla Sher. Axloqshunoslik. O‗zbekiston milliy faylasuflari jamiyati. – Toshket, 2010. 297-b. 

---

149 
 
uni  pastga  urish  kelajakda  oilani  ―darz‖  kyetishiga  asos  bo‗lib  xizmat  qiladi.  Erkak 
kishi  buni  unutmaydi.  Kamsuqum  va  mehribon  bo‗lish,  umr  yo‗ldoshni  ko‗chadan 
uyga  tortadi.  Xalqimizda  "Chiqqan  qiz  —  chig‗iriqdan  tashqari"  degan  ibora  bor. 
Oila qurdingizmi, demak Shu xonadon sizning uyingiz. Huda-behudaga uyni tashlab 
kyetish,  o‗zini  ota-ona,  kelini  va  aka-ukalar  oldida  mazluma  qilib  ko‗rsatish  uchun 
gap tashimang, qo‗ni-qo‗shniga, qarindosh-urug‗ga, dugonalarga yangi oila, ro‗zg‗or, 
ayniqsa,  shaxsiy  munosabatlar  haqida  barcha  narsani  gapirish,  xullas  siringizni 
tashqariga  chiqarish  yaramaydi.  Barcha  sizga  achinadigan,  o‗z  oilasini  omadsiz 
keliniga  qaragandek,  hatto  ular  sizni  ota-onangiz  bo‗lsa  ham,  qarashlariga  yo‗l 
qo‗ymaslik lozim.  
Qo‗ni-qo‗shnilarga,  onaxon-otaxonlarga,  katta-kichikka  hamisha  ochiq  chehra, 
aql-farosat  bilan  muomala  qilish  nafaqat  boshqalarda,  balki  insonning  o‗zida  ham 
ko‗tarinki  kayfiyatni  paydo  qiladi.  Albatta,  kechagina  bola  bo‗lib  yurgan  qizlar 
birdan uy bekalikning talablariga javob berish juda qiyin masala. Demak, har qanday 
sharoitda ham kelinlar o‗zlarini unutmasligi lozim. Bunda biz jismoniy  – salomatlik 
bilan bog‗liq, ruhiy, axloqiy va estetik jihatlarni nazarda tutyapmiz. 
Jismoniy  salomatlik  –  tibbiy  yordamni  unutmaslik,  o‗zini  tibbiy  madaniyatga 
ega ekanligi, yaxshi ovqatlanishi, xullas doimo sog‗lig‗ini nazorat qilab turish lozim.  
―Sog‗liqni  saqlash  san‘ati  odam  gavdasini  uning  munosib  va  yoqadigan 
narsalarini  saqlash  orqali  o‗sha  tabiiy  ajal  (kasallik  bilan  bog‗liq  bevaqt  o‗limlarni 
oldini  olish  –  uzoq  umr  ko‗rishga  intilish.  F.A.)  debataladigan  yoshga  yetkazishdan 
iborat‖.
35
 
Axloqiylikka  kelsak  –  ba‘zida  kattalarning  xatosi  yoshlarni  noto‗g‗ri  yo‗ldan 
yurishi  –  yolg‗onchi,  g‗iybatchi,  noshukr  hamda  hiylakor  bo‗lib  qolishiga  sabab 
bo‗lib  qoladilar.  Oilani  bunday  yo‗llar  bilan  saqlab  qolishingiz  mumkin,  ammo 
keyinchalik  kimga  aylanib  qolishi  mumkinligi  borasida  o‗ylab  qo‗ygan  ma‘qul.  Bu 
kelajakda farzandlarga ham ta‘sir qilishi tabiiy: