O′zbekiston Respublikasidaijtimoiy madaniy faoliyatni boshqarishda milliy mentalitetning o’rni

 

2.3. O`zbekistonda ijtimoiy–madaniy faoliyatning istiqbollari. 

Ma’naviy qadriyatlarimizni tiklash o`z - o`zidan bo`layotgani yo`q, albatta. 

U eng avvalo, mustaqillik sharofati bilan vujudga kelgan tarixiy ehtiyojlar asosida 

ma'naviyat  va  ma'rifat  sohasidagi  islohotlar  zamirida  sodir  bo`lmoqda.  Ma'naviy 

sohadagi  islohotlar  doirasida  quyidagi  muhim  ishlar  amalga  oshirila  boshlandi. 

Eng  muhimi  Vatanimizda  jahonda  analogi    yo`q  “Ma'naviyat  va  ma'rifat” 

jamoatchilik  markazi  Kengashi  tuzildi  va  unga  yo`klatilgan  vazifalar  o`lkamizda 

jamoatchilik diqqatini ma'naviy masalalariga qaratdi. 

Ma'naviyatni  rivojlantirish  -  davlatning  bosh  vazifasi  deb  qarash  -  bu 

sohani jiddiy taraqqiy etishiga zamin  bo`ldi. 

O`zbekiston Prezidentining “Ma'naviyat va ma'rifat” jamoatchilik markazi 

faoliyatini  yanada  takomillashtirish  va  samaradorligini  oshirish  to`g`risidagi 

(1996y)  farmonida  “Ma'naviy-ma'rifiy  islohotlar  davlat  siyosatining  asosiy, 

ustuvor yo`nalishi, deb hisoblansin”, - deb qayd qilindi. 

“Ayrim katta-kichik rahbarlar... - deyiladi ushbu farmonda, - ma'naviyatnig 

asl  ma'nosini  tushunib  yetmaslik  tufayli,  unga  ikkinchi  darajali  ish  sifatida 

---

 

 

63 

 

qarashmoqda.  Ma'naviy-ma'rifiy  ishlariga  bo`lgan  bunday  e'tiborsizlik  kelajagi 

buyuk demokratik, ozod davlat qurishdek ezgu maqsadimiz ro`yobi uchun mutlaqo 

ziddir”.  Farmondagi  bu  fikrlar  turli  darajadagi  rahbarlarni  xalq  ma'naviyatiga 

jiddiy e'tibor berishga undadi. 

Milliy  mafkuraga  bag`ishlangan  (6  aprel  2000  yilgi)  anjumanda 

Prezidentimiz rahbar, xodimlar, eng avvalo, ma'naviyat, mafkura, madaniyat bilan 

shug`ullanishi darkor ekanligini ta'kidladi. 

Barcha  darajadagi  rahbarlar  ma'naviyat  bilan  bevosita  shug`ullana 

boshlashi  -  barcha  joylarda  keng  ko`lamda  ma'naviyatni  jonlantirishga  imkoniyat 

yaratmoqda.  Ma'lumki,  ilgari,  jumladan,  sho`rolar  davrida  ma'naviyat  bilan 

uchinchi  rahbar  (yoki  rahbarning  uchinchi  o`rinbosari)  ideologiya  ishining  bir 

qismi sifatida shug`ullanar edi. Ko`pgina mustaqillikka erishgan davlatlarda hozir 

ham  shunday  bo`lib  qolmoqda.  Bizning  Respublikamizda  esa  Prezidentimiz 

farmoni  asosida:  “joylarda  ma'naviyat  bilan  bog`liq  ishlarning  amalga  oshirilishi 

uchun  butun  mas'uliyat  shaxsan  Qoraqalpogiston  Respublikasi  Vazirlar  Kengashi 

Raisi,  viloyat  shahar  va  tuman  hokimlari,  respublikamizdagi  barcha  vazirliklar, 

idoralar,  tashkilotlar  birinchi  rahbarlarining  zimmasiga  yo`klatildi.  Prezidentimiz 

esa  barcha  rahbarlarga  shaxsiy  namuna  ko`rsatib,  o`zini  “ma'naviyatning  bosh  - 

homiysi va himoyachisi” deb e'lon qildi. 

Yirik  nufuzli  tashkilotlarga  ma'naviyat  bo`yicha  maxsus  -  rahbarning 

birinchi  o`rinbosari  lavozimi  joriy  etilishi  –  darhaqiqat  barcha  ishlar  orasida 

ma'naviyatning birinchi o`ringa olib chiqilganiga amaliy isbot bo`ldi. Ayniqsa, oliy 

va o`rta maxsus bilim yurtlarida rektor va direktorlarning “ma'naviyat va ma'rifat” 

bo`yicha birinci o`rinbosari lavozimlari joriy etilishi – o`quv yurtlarida va nafaqat 

yaxshi  mutaxassislarni,  balki  ma'naviy  kamol  topgan  bo`lajak  rahbarlarni 

tarbiyalash uchun imkoniyat yaratdi. 

Respublikamizda  azaliy  qadriyatlarni  tiklash  bo`yicha  o`ta  jiddiy 

tadbirlarning amalga oshirilishi - ma'naviyatimiz “bino”sining qaddini ko`tarishida   

muhim  vositalardan  biri  bo`lmoqda.  Natijada  respublikamizda  yangi  ma'naviyat 

sohasi tizimi vujudga kela boshladi. 

---

 

 

64 

 

“O`zbekkino”, 

“O`zbeknavo”, 

“O`zbekraqs”, 

“O`zbeklitsey”, 

“O`zbekteatr”, Badiiy akademiya, o`zbek amaliy san'ati markazi, “ta'lim markazi” 

kabi  ko`plab  respublika  tashkilotlarining  tuzilishi  madaniyat  va  ma'naviyatning 

asosiy sohalarini taraqqiy ettirishga ko`mak bermoqda. 

“Ijtimoiy  –  madaniy  faoliyat”,  avvalo,  ijtimoiy-madaniy  muassasa, 

madaniyat  uylari,  madaniyat  va  istirohat  bog`lari,  muzeylar,  kutubxonalar 

faoliyatidir.  Ijtimoiy-madaniy  muassasalar  bu  g`oyaviy  va  tarbiyaviy  ishlar 

jarayonining  tarkibiy  qismi  hisoblanib,  ular  xalqimizning  ijtimoiy-madaniy 

hayotida  muhim  rol  o`ynaydi.  Ularni  har  tomonlama  rivojlantirish,  havaskorlik 

ijodiga jalb qilish va mazmunli hordiq chiqarishni uyushtirish orqali olib boradi. 

Ijtimoiy-madaniy muassasalar quyidagi turlarga bo`linadi: Kutubxona,