O’zbekiston respublikasi xalq

§  2.2.  Gazlamalarga  ishlov  berish  texnologiyasi  bo’yicha  amaliy 

mashg’ulotlarda  ochiq  va  yopiq  qirqimli  bostirma  choklar  turlariga  doir 

namunaviy dars rejasini ishlab chiqish. 

 

 

Mashinada  bajariladigan  baxyaqator  iplarining  chalishishiga  qarab  mokili  va 

zanjirsimon  turlarga  bo’linadi.  Tikuvchilik  sanoatida  kiyim  tikishda  moki 

baxyaqator  eng  ko’p  tarqalgan  bo’lib,  u  ikki  ipli  bitta  yo’lli  moki  baxyaqator  va 

ikki ipli siniq baxyaqator bo’ladi. 

Gazlamalarda igna hosil qilgan qo’shni teshiklar orasida iplar chalishuvining 

bitta  tugallangan  davri  qo’lda  bajarilgan  bo’lsa,  qaviq  deyiladi,  mashinada 

bajarilgani  esa  baxya  deyiladi.  Ketma-ket  takrorlangan  baxyalardan  baxyaqator, 

qaviqlardan esa qaviqqatorlar hosil qilinadi. 

Tikuvchilik buyumlarini biriktiruvchi asosiy vosita mashinada tikiladigan ipli 

choklardir. 

Moki  yordamida  hosil  qilingan  baxyaqator  ikkita  ipdan  iborat  bo’ladi.  Ustki 

ip ―igna ipi‖ deyiladi. Chunki u igna ko’zi bilan birga material orqali o’tadi. Pastki 

ip  moki  ipi  deyiladi,  chunki  u  mokidagi  naychadan  chiqadi.  Bitta  yo’lli 

baxyaqatorda baxyalar birin-ketin joylashgan bo’ladi. 

Bundan  tashqari  kiyim  tikishda  ishlatiladigan  choklar  vazifasi  va 

joylashishiga qarab har xil biriktiruvchi, ziy, bezak choklarga bo’linadi. 

Biriktiruvchi  choklarda  detallar  chokining  ikki  tomonida  yotadi.  Masalan, 

orqa, yon, yelka, yeng qirqimlarini birikktiruvchi choklar. 

Ziy  choklar  detallar  chetiga  yoki  qirqimiga  ishlov  berishda  ishlatiladi. 

Detallar  choklarining  bir  tomonida  bo’ladi.  Masalan,  buyum  etagini  yeng  uchini 

ishlashda, bort, yoqalariga ishlov berishda ishlatiladi. 

Bezak choklar detal va buyumlarni bezashda ishlatiladi. Bu choklar qomatga 

shakl  berishda  ishlatiladi.  Bu  choklar  qomatga  shakl  berishda  orqa,  yubka,  etag 

buklamalarida ham foydalaniladi. 

---

 

48 

Shuning  uchun  men  ushbu  paragrafda  tikish  mashinalarida  ochiq  va  yopiq 

qirqimli  bostirma    choklar  tikish  bo’yicha  2  soatlik  dars  ishlanmasini  ishlab 

chiqishga harakat qilaman.