Ozbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Birlamchi    modul-  Zamonaviy    pedagogik    texnologiyalarni  uning    biror    darajasidan  
boshlab  tasvirlashda  dastlabki  modul   sifatida  tanlangan  va   o‘z  tarkibiga  bitta  yoki  bir  
necha  kichik  modullarni  oladigan  modul to‘plami. 
Modul    to‘plami-    Zamonaviy    pedagogik    texnologiyalarni  uning    biror    darajasidan   
boshlab  tasvirlash  maqsadida  bitta  modul  sifatida  qaralgan  bir  nechta  modullar  yig‘indisi. 
Modul  darjasi- Zamonaviy  pedagogik  texnologiyalarni  tasvirlash  ko‘lamiga  muvofiq  
ravishda    tanlangan    birlamchi    modullarning    o‘z    tarkibida    aslida    qancha    modullarga    ega  
ekanligi  ko‘rsatkichi. 
Zamonaviy  pedagogik  texnologiyalarning  modullari  quyidagi  darajalarga   bo‘linadi: 
1. 
Bir  o‘quv  mashg‘ulotini  o‘tkazish  texnologiyasini  tashkil  qiluvchi  modullar. 
2. 
O‘quv    fanining    bir    mavzusini,    bir    bo‘limini,    bir    qismini    yoki    hammasining  
tarkibiy  bo‘laklarini  hamda  o‘qitish  texnologiyasini  tashkil  qiluvchi  modullar. 
3. 
Bir  nechta  turdosh  o‘quv  fanlarining  tarkibiy  bo‘laklarini  hamda  ayrim  fanlarni  
o‘qitish  texnologiyasini  tashkil  qiluvchi  modullar. 
4. 
Davlat  ta’lim  standartlarining  tarkibiy   bo‘laklarini  hamda  ularning bajarilishini  
ta’munlash  texnologiyalarini  tashkiol  qiluvchi  modullar. 
5. 
O‘quv  reja  va  dasturlarining  tarkibiy  bo‘laklarini  hamda  ularning    bajarilishini  
ta’minlash  texnologiyasini  tashkil  qiluvchi  modullar. 
6. 
Ta’lim  vositalarini  tashkil  qiluvchi  modullar. 
7. 
Zamonaviy  pedagogik  texnologiyalar  jarayonida   qo‘llaniladigan  usullarni  tashkil  
qiluvchi  modullar. 
Ushbu    modullar    orasida   bir    o‘quv    mashg‘ulotini    o‘tkazish    texnologiyasini    tashkil  
qiluvchi    modullar    zamonaviy    pedagogic    texnologiyalar    jarayonining    asosiy    bo‘g‘inini  
tashkil  qilishi  bilan  ham  ahamiyatli  hisoblanadi.  Ular  quyidagi  turlarga ajratiladi: 
- 
Mashg‘ulot  mazmunini  tashkil qiluvchi  asosiy  tushunchalar; 
- 
Shu  tushunchalarni  o‘quvchilarga   tushuntirish  jarayonining   tarkibiy  qismlari; 
- 
Shu  tarkibiy  qismlarning  har  birida  qo‘llaniladigan  ta’lim-  tarbiya  vositalari  va  
usullari; 
- 
O‘qituvchining    mashg‘ulot      jarayonida    bajaradigan    faoliyatini    tashkil    qiluvchi  
modullar; 
- 
O‘qituvchilarning    mashg‘ulot      boshidan    oxirigacha    bo‘lgan    vaqt    davomida  
bajaradigan  faoliyatlarini  tashkil  qiluvchi  modullar; 
- 
O‘quvchilarning  o‘zlashtirishni  nazorat  qilish  ishlarini  tashkil  qiluvchi   modullar. 

---

 
 
 
93 
Yuqorida      ko‘rinib    turibdiki,    zamonaviy    pedagogik    texnologiyalar    jarayonidagi  
modullar    ta’lim    mazmunini,    vositalari    va    usullarining    har    biriga    tegishli    tarkibiy  
elementlarni  tashkil  qiladi. Ushbu  modullarni  ajratib,  belgilashda  ma’lum  tartibga  rioya  
qilish zarur.  Bunda  avvalo  eng  kichik  yoki  birlamchi  modul   ajratiladi.   Masalan,  birorta  
fikrni    tushuntirish    jarayonini    bir    butun    holatda      bitta    modul    hisoblash    ham    yoki    bu  
jarayonni    bir    nechta    bo‘laklarga    ajratib  ,    ularning      harbirini    modullar      deb    hisoblash  
ham,  shuningdek  bitta  emas,  bir  nechta  o‘zaro  bog‘liq  fikrlarni  tushuntirish  jarayonini  
bir  butun  holda  bitta  modul  deb  hisoblash  ham  mumkin.  Shunday  tartibda  belgilangan   
modulni  eng  kichik  yoki  birlamchi  modul  deb  ataladi.  Shunday  birlamchi  modullarni  
zarur  bo‘lgan  hollarda  tartib  sonlar  bo‘yicha    belgilash  uchun  “1-modul”,  “2 –modul”,  
ko‘rinishidagi  yozuvlar  bilan  ajratib  ko‘rsatish  yoki  “modul”  so‘zini  yozmasdan,  faqat  
tartib    son    orqali    ko‘rsatish    mumkin.    Bunday    belgilash    orqali    zamonaviy      pedagogik  
texnologiyalarning  to‘li  bayon  qilinishini  ta’minlash  hamda  kelgusida  to‘liq  saqlanishini 
nazorat    qilish      imkoniyati    paydo    bo‘ladi.  Ta’lim-    tarbiya    jarayonida    modulli    ta’lim  
texnologiyalaridan    foydalanishda    darsda    foydalaniladigan    mavzu    mantiqiy    tugallangan  
fikrli    qismlar,    ya’ni    modullarga    ajratiladi    va    har    bir    qismni    o‘quvchilar    mustaqil  
o‘zlashtirishlari  uchun  o‘quv  topshiriqlari tuziladi.   
Bulardan  tashqari,  shaxsning  xususiyat  va  sifatlari    tarkibiga  yo‘naltirilganlik    bo‘yicha 
pedagogik  texnologiyalar quyidagi  turlarga  ajratiladi: 
- 
fanlar bo‘yicha bilim, o‘quv, ko‘nikmalarni  shakllantirishga yo‘naltirilgan – axborot  
texnologiyalari; 
- 
aqliy faoliyat usullarini  shakllantirishga yo‘naltirilgan – operatsion texnologiyalar; 
- 
estetik va axloqiy  munosabatlar sohasini shakllantirishga  yo‘naltirilgan emotsional-
badiiy va emotsional-axloqiy texnologiyalar; 
- 
shaxsning  o‘z-o‘zini  rivojlantirish  mexanizmlarini    shakllantirishga    yo‘naltirilgan 
o‘z-o‘zini rivojlantirish  texnologiyalari; 
- 
ijodiy qobiliyatlarni  rivojlantirishga yo‘naltirilgan-evristik  texnologiyalar. 
Pedagogik    texnologiyalarni  yuqorida    aytilganlardan  tashqari  bir    qancha    belgilariga  
ko‘ra  ham    turlarga    ajratiladi.  Bunday  turlarga    ajratishlar  har  bir  pedagogik    texnologiya 
o‘ziga  xos    serqirra    ekanligidan  kelib  chiqadi  hamda  ularni  ilmiy-nazariy    hamda  amaliy  
maqsadlar  nuqtai    nazaridan    chuqur  tahlil  qilishga,    o‘zlashtirishga,  yanada    rivojlantirishga 
xizmat qiladi. 
  O‘zbekiston  Respublikasida  shakllanib  borayotgan  ta’lim    texnologiyasining    tarixiy 
asosi  sifatida    respublikamiz  hududida    turli  davrlarda    shakllangan  quyidagi  ayrim    ta’lim  
turlarini  ko‘rsatish mumkin: