O`zbеkiston rеspublikasi

Maktabga tayyorgarlikka ta’sir etuvchi asosiy omillar.

Maktabga umumiy va maxsus tayyorgarlik qilishga jiddiy talablar qo’yilgan, shuning uchn bolani maktabga doimiy ravishda tayyorlash kerak. Tayyorgarlik o’z-o’zidan, avtomatik tarzda paydo bo’ladi. Fa qat ma qsadga yo’naltirilgan va uzo q muddatga muljallangan tarbiya jarayoni bolani maktabga optimal tayyorligiga olib keladi.

Bolani qachon va qancha tayyorlash kerak? deganda kattalar orasida turli fikrlar mavjud. Ko’pchilik ota-ona va tarbiyachilar 3 yoshdan boshlab, 1 sinfga bir yil qolganda tayyorlashni kuchaytirish kerak deb hisoblanadi. Ammo bosh qalar bolani fa qat maktabdan oldingi bir yil davomida tayyorgarlik qilish kerak deb aytishadi. Ba’zi ota-onalar bola bog`chaga borishi bilan maktabga tayyorgarlik boshlanadi, deb o’ylashadi.

Maktab hayotiga boalin kim tayyorlashi kerak? Bog`cha tarbiyachilari bolani maktabga tayyorlash butun bog`cha davrida amalga oshishi kerakligini tushunishadi va programma talablariga binoan shuni amalga oshirishadi (bajarishadi). Lekin aynan maktabga borishdan avval ular tayyorgarlikka alohida diqqat-e’tiborini qaratishadi: talaffuzdagi kamchiliklarni bartaraf etishadi, bilimlarni bir sisitemaga solishadi, to’g`ri osankani mustaxkamlashadi, mayda motorikasini rivojlantiradi va xakazo.

Lekin oila – bu bola tug`ilishidan keyin yashaydigan birinchi ijtimoiy muhit. Oila bola o’zini birinchi ijtimoiy tajriba va malakalarini ortiradi, ota-ona va kattalar namunalari or qali, ota-ona va kattalar normunalari or qali tarbiyalanadi, oilaviy rishtalarni tushunib yetadi va qadrlaydi. Shuning uchun maktabga tayyorlashda oila - hal qiluvchi, muhim ahamiyatga ega. Ota-onalarning ko’pchiligi bolani maktabga tayyorlashda bog`cha bilan oilaning hamkorligi or qali amalga oshirish kerak deb hisoblashadi. Bunda yota-onalar bog`cha va oila alohida bo’lganda yaxshi natijaga erishilmaydi, ya’ni bolani maktabga yaxshi tayyorlay olmaydi deb hisoblashadi.

Ba’zi ota-onalar esa bolani maktabga tayyorlashda javobgarligi bog`chaga yuklashadi, ba’zilari esa butun javobgarlikni o’z bo’yniga olishadi.

Ya.A.Komenskiy o’zining «Onalar maktabi» kitobini maktabga tayyorlash bobida, shunday yozadi, barcha insonlar bajaradigna ishlar, ma’lum bir tayyorgarlikni talab qiladi. Ota-onalar shuni o’ylab, o’z bolalarini maktabga tayyorlashadi. Maktabga har tomonlama tayyorgarlikning mazmunidan tash qari, Ya.A.Komenskiy ota-onalar uchun quyidagi vazifalarni ko’rsatadi:

1. bolalarda maktabga borganda, o’z tengdoshlari bilan o’ qigan va o’ynagan xursandchilik hissini tug`dirish;

2. bolalarni maktabdagi ta’limning mohiyatini tushuntirish, maktabdagi faoliyat turlari bilan tanishtirish;

3. bolalar bo’lajak o’ qituvchilarga nisbatan xurmat va ishonchni shakllantirish.

Hozirgi zamon ota-onalar bolalarni maktabga qanday tayyorlshmo qda. Biz shuni ko’rsatib o’tgan edikki, ota-onalarning ko’pchiligi maktabda yaxshi o’ qishning shartlaridan biri-shaxsning umumiy rivojlanishi deb hisoblanadi. Ammo, bolaning a qliy rivojlanishini eng asosiy deb bilishadi, shuning uchun mashg`ulotlarda bilim, nut q, tafakkur va xotirasini rivojlantirishga harakat qiladilar. Keyingi o’ringa bolani o’ qish va yozish malakalarini rivojlantirishni qo’yishadi, yodlatishadi, suhbatlashadi, birgalikda manti qiy o’yinlar o’ynashadi. Gohida – mehnat, sport, ashula yoki ra qs bilan shug`ullantirishadi.