O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi toshkent shahar xalq ta'limi bosh boshqarmasi

Ona tilini o‘qitishdagi muammolar.

Birinchidan : Sinflarda o‘quvchi sonining ko‘pligi, bu o‘quvchilarning uy ishi va sinf ishini tekshirishga vaqtning yetishmasligiga sabab bo‘ladi.

Buning yechimi: hozirgi kunda oʻquvchilar soni har bir sinfda 35-40 nafardan ham oshiqroq. Bu , albatta, ta’lim sifatiga ta’sir qilmay qoʻymaydi. Davlat ta’lim standartlarida maksimal soni 30 ta deb belgilab berilgan. Shuning uchun sinflarda oʻquvchilar soni 30 tadan oshmasligi lozim. Ingliz tili, infotmatika darslari kabi ona tili darslarini ham ikki guruhga boʻlib oʻtilsa ta’lim sifati oshib, oʻquvchilarning tilimizga boʻlgan e’tibori oshardi. Darslarda o’quvchilar faolligini oshirish va vaqtdan unumli foydalanish maqsadida uy ishlarini tekshirishda har kunlik “ta’lim vaziri” lauriyatlarini saylashni amalga oshirdim.

Ikkinchidan: O‘quvchilarning bog‘lanishli nutqlarini rivojlantirishga ham alohida e’tibor qaratish lozim. Masalan 5-sinf o‘quvchilarining ko‘pchiligi tayyor berilgan so‘zlarni bog‘lab gap tuz olmaydi.(Bu muammo afsuski yuqori sinflarda ham kuzatiladi)

Yechim: Nutqning izchil rivojlanishida vizual til tomonidan ijro etiladi. Ularning yordami bilan nutq his-tuyg'ular bilan bo'yalgan, yorqinroq va plastmassaga aylanadi.

Oʻquvchilar nutqini oshirishga asosiy ta'siriy adabiyotlarga ega. Bular:

ertaklar;

she'rlar;

hikoyalar va boshqalar.

Oʻquvchining kundalik hayotda koʻrgan va eshitgan voqealaridan foydalanib doimiy gap tuzish topshirigʻi berilsa ham maqsadga muofiq bo’lardi.

Uchinchidan: O‘qituvchilarimizning sof ona tilida so‘zlashmasliklari.(Bu mammoga barcha o‘qituvchilar kiradi degani emas.)

Muntazam haftada bir marta nutq darsini tashkillashtirish. Bunda bitta o‘qituvchi bir martadan adabiy til darslarini tashkil etsa maqsadga erishgan bo‘lardik.

To‘rtinchidan: Yangi yaratilayotgan darsliklarda berilgan lug‘at so‘zlar asosida qo‘llanmaning yaratilmaganligi.(2019-2020 yillarda yaratilgan 8-9-sinflar darsliklar)

Imkoni bo‘lsa Republika Ta’lim markazi fidoyi malakali mutaxasislar jamoasini tashkil qilib, ona tili darsliklaridagi barcha mavzulardan foydalangan holda yagona xrestomatiya yaratish kerak.

Beshinchidan: Darsliklarda berilgan qoidalarning bir-biriga mos tushmasligi. Masalan: 5-sinf ona tili darsligida gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlari to‘rt xil deb bersa, 10-sinfda uch xil deb bergan, yana 9-sinfda ona tili darsligida qo‘shma gaplar bog‘lovchi vositalariga qarab uch turga bo‘linishi keltirilgan bo‘lsa, 10-sinf dasrligining “Qo‘shma gaplar uslubiyati” mavzusida ikkiga bo‘linishi yozilgan.