|
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi
Respublika Ta’lim markazi
Kompyuter.
Kompyuterning asosiy qurilmalari
va ularning vazifalari
5-sinf
Tuzuvchi:
B.Boltayev – RTM, Ta’lim jarayoniga AKT ni joriy etish
bo’lim boshlig‘i
Toshkent
Dars maqsadi:
O‗quvchilarga shaxsiy kompyuterning tashkil etilishi, protsessor, asosiy
plata,
disk
yurituvchi,
ma‘lumotlarni saqlash vositalari, vinchester,
kompyuterning ba‘zi qo‗shimcha qurilmalari, kompyuterni ishga tushirish
haqida ma‘lumot berish.
Asosiy tushunchalar:
Monitor, sistema bloki, klaviatura, tashqi xotira, disket, kompakt disk,
vinchester, CD-ROM, disk yuritgich, sichqoncha, printer, karnay, quloqchin,
kontekst-menyu.
Mavzuni boshlashga hozirlik:
Informatika darsligi. Informatikadan 5–sinf uchun electron dars ishlanma va
mavzuga mos elektron qo‗llanmalar kompyuterga yuklab ishchi holatga
keltiriladi. Mavzuga oid taqdimot slayd tayyorlanadi.
Darsning tashkiliy qismi :
a) o‗quvchilarning darsga tayyorligi;
b) sinf xonasini va kompyuter va uning qurilmalarini darsga tayyorligi;
c) davomatni aniqlash;
Mavzuni yoritish:
Dars ma’ruza va amaliyotning uyg‗unligi shaklida olib boriladi.
O‗quvchilarga zamonaviy shaxsiy kompyuterning tashkil etilishi haqida
ma‘lumot 5-sinf darsliklarida o‗quvchi yoshiga mos holda bayon qilingan.
Monitor, sistema bloki, klaviatura amalda ko‗rsatib beriladi. Ularni
o‘quvchilar o‘z kompyuterlarida amalda ko‘rishadi.
Kompyuterni ma va u qanday tuzilishga ega?
Kompyuter (ingl. Computer – «hisoblovchi») – dastur bilan boshqariladigan
axborotlarni qayta ishlovchi elektron qurilmaga aytiladi. Hisoblashlar yordamida
kompyuter ma‘lumotni ma‘lum bir algoritm asosida qayta ishlaydi. Kompyuter
yordamida hisoblashlarni amalga oshirish – ketma-ket amallarni bajarish
demakdir.
Kompyuter bajaradigan ishiga qarab bir necha turlarga bo‗linadi: shaxsiy
kompyuterlar (ShK), serverlar, superkompyuterlar. Biz shaxsiy kompyuterlarni
o‗rganib chiqamiz.
Shaxsiy kompyuterlar ham o‗z navbatida bir nechta variantda bo‗lishi mumkin:
Statsionar kompyuterlar (ingl. Desktop Computer)
— ofis va uy sharoitlarida ishlash uchun
mo‗ljallangan.
Noutbuk (ingl. notebook – bloknot, bloknotli ShK) –
portativ shaxsiy kompyuter. Uning korpusida ShKni
tashkil etuvchi elementlar joylashgan: klaviatura,
displey, boshqarish qurilmasi (sensorlipanel, tachpad).
Noutbuklar ixchamligi bilan ajralib turadi. Elektr
ta‘minoti batareyalardan amalga oshirilishi mumkin
(1-10 soatgacha ishlashi mumkin), shuning uchun
bunday kompyuterlardan safarlarda, elektrmanbalari
yo‗q joylarda foydalanish qulay.
Netbuk (ingl. netbook) – kichik o‗lchamdagi noutbuk.
Uning ish unumdorligi nisbatan past, asosan Internet
tarmog‗ida va ofis dasturlari bilan ishlash uchun
mo‗ljallangan.
Server tarmoq orqali unga ulangan kompyuterlarga
xizmat ko‗rsatuvchi, imkoniyati tarmoqdagi boshqa
kompyuterlardan ancha baland bo‗lgan kompyuter.
Server sifatida amaliy dastur ham bo‗lishi mumkin.
Kompyuterning tuzilishi.
Kompyuterning tuzilishi "kompyuter arxitekturasi" deb ataladi.
Kompyuter quyidagi qismlardan iborat bo‗ladi: asosiy qurilmalar, qo‗shimcha
qurilmalar, kiritish va chiqarish qurilmalari.
1. Monitor
2. Asosiy plata
3. Protsessor
4. ATA port
5. Tezkor xotira
6. Qo‗shimcha platalar
7. Manba bloki
8. CD/DVD o‗quvchi qurilma
9. Qattiq disk
10. Klaviatura
11. "Sichqoncha"
Bu yerda:
Asosiy qurilmalar: 2, 3, 4, 5, 6, 9
Qo‗shimcha qurilmalar: 11
Kiritish qurilmalari: 10
Chiqarish qurilmalari: 1
Qo‗shimcha qurilmalar sifatida Skaner, Karnay,
Quloqchin, Modem va b. bo‗lishi mumkin.
Rasm
www.wikipedia.org
saytidan olingan
Qo‘shimcha qurilmalar
Lazerli printer
Printer
– ma‘lumotlarni bosmaga chiqarish
qurilmasi. Printerlarning uch xili mavjud: bosma
(matritsa-o‗ymaqolip), purkovchi, lazerli.
Purkovchi printer - qog‗ozga chiqariladigan
ma‘lumotlarni, maxsus idishdagi suyuqlikni juda
kichik naycha teshigidan bosimli purkash yo‗li
bilan hosil qiladi.
Quloqchin (rus. Naushnik)
Kino, klip, qo‗shiq, musiqalardagi tovushlarni
quloqchin (naushnik)lar orqali eshitish mumkin
Karnay (rus. Kolonka)
Kino, klip, qo‗shiq, musiqalardagi tovushlarni
karnay (kolonka) orqali eshitish mumkin
Modem
Modem
–
kompyuter
signallarini
telefon
signallariga aylantiruvchi va aksincha telefon
signallarini kompyuter signallariga aylantirishni
ta‘minlovchi maxsus qurilma. Bu qurilma
yordamida computer Internet tarmog'iga ulanishi
mumkin.
Skaner
Skaner – fotosurat, grafik va matn shaklidagi
axborotlarni kompyuterga kiritish uchun ishlatiladi
Kompyuter qanday ishga tushiriladi?
Odatda kompyuterni ishga tushirish
quyidagi
ketma-ketlikda
amalga
oshiriladi:
Kompyuter
elektr
manbayiga
ulanadi;
Kompyuterning sistema blokidagi
―Power‖
ra smli tugmachasi bosiladi;
Monitor
alohida
ishga
tushiriladigan bo‗lsa, uning rasmli
tugmachasi bosiladi.
Yodingizda bo‘lsin, kompyuterlarni
ishga tushirayotganingizda
elektr
tokidan nihoyatda ehtiyot bo‘ling.
Kompyuterni ishga tushirish ketma-ketligi doskaga yozib, o‘quvchilarga bu
ketma-ketlikni Xavfsizlik texnikasi qoidalari asosida amalda bajarish tavsiya
qilinadi.
Mavzuni mustahkamlash va yakunlash:
Bubosqichda o‗quvchilarga mavzudag iasosiy tushunchalar va qurilmalar
bilan bog‗liq darslikdagi savollar bilan murojaat qilinadi. Savollarga bahs-
munozara shaklida javob berishni tashkil etish katta samara beradi.
Uyga vazifa:
Bunda o‗quvchilarga darslikdagi yoki quyidagi shakldagi vazifa topshirish
mumkin.
1.
Kompyuter bir necha qurilmasi rasmini chizing va asosiy
vazifalarini yozing.
2. Sistema blokidagi qismlarni yozma yoriting.
3*. Boshqotirmalar, topishmoqlar yechish yoki tuzish.
Power tugmasi
Masalan:
Topishmoq: Ranglarim nurli turli,
Kamalakdek jilosi,
Ko‗p tikilsang ko‗ziningni,
Yetib qolar intihosi. (Monitor)
Abekword:
Kompyuterning asosiy bo‗laklaridan
biri …dir. (Monitor)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
