O’zbekiston respublikasi xalq ta'limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti

Natura  (tabiiy)  o’lchovlari  Xo’jalik  mablag’lari  va  ularning  ish  jarayonidagi 
harakatlarini  natura  xolida  ifodalash  uchun  xizmat  qiladi  yoki  korxona  xo’jalik  faoliyatida 
sodir etilgan voqea va xodisalarni miqdoran aks ettirishdir.Masalan hisob ob'ektlari; og’irlik 
birligida  (gramm,  kilogramm,  sentner,  tonna);  hajm  birligida  (metr.kubmetr);  uzunlik 
birligida (santimetr, metr); hisob birligida (dona, bosh) va boshqalarda ulchanadi. 
Mehnat o’lchovlari mahsulotni ishlab chiqarish yoki boshqa biror ishni bajarish uchun 
sarflanadigan ish vaqtini aniqlash uchun xizmat qiladi. Mehnat o’lchovining asosida ma'lum 
bir mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan vaqt birligi normasi yoki biron bir ishni 
bajarishga sarflanadigan vaqt normasi yotadi. Mehnat o’lchovi korxonada ishlagan ishchi va 
xodimlarning ishlagan ish kunlari va ish soatlarini hisobga oladi. 
Mehnat  o’lchov  birliklari  buxgalteriyada  quyidagicha  hisobga  olinadi.  Kishi-kuni, 
Kishi-soati  Pul  o’lchovi  jamlovchi  o’lchov  birlik  hisoblanib  natura  va  mehnat  o’lchov 
birliklarini  qiymat  ko’rinishiga  keltiradi  va  ularni  so’mda  aks  ettiradi.  O’zimizning  milliy 
pulimiz  1994  yil  1-iyo’ldan  boshlab  muomalaga  kirgan  va  so’m  hisobida  amalda 
qo’llanilayapti pul o’lchovi yordamida xo’jalik hisobining muhim printsipi-xo’jalik faoliyati 
o’stidan  pul  bilan  nazorat  o’rnatiladi.  Bundan  tashqari  pul  o’lchovi  sifat  ko’rsatkichi-
mahsulot birligining tannarxini aniqlashga xizmat qiladi. 
 
 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---