O`zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi Navoiy davlat pedagogika instituti



Download 1,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/36
Sana11.01.2022
Hajmi1,32 Mb.
#340875
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   36
Bog'liq
sharq manaviy merosining fransiyadagi tadqiqot tajribasidan maktab talimida foydalanish abu rarhon beruniy va ibn sino misolida

Ibn  Sino  va  G’arb  tibbiyoti. 

Ibn  Sinoning  g’oyalari  nafaqat  Sharq 

mamlakatlarining,    balki  o’rta  asrlarda  Yevropaningma’naviy  hayotida  muhim 

ahamiyat  kasb  etdi.  XI-XIII  asrlarda  uning  ilmiy  merosi,  ayniqsa  falsafa  va 

tibbiyotga oid ko’plab asarlari G’arbiy Yevropada lotin tiliga tarjima qilindi.

42

 



Qadimgi  yunon  faylasuflari  g’oyalarining  Yevropada  o’zlashtirilishi 

Markaziy  Osiyo  va  Sharq  mutafakkirlari  g’oyalarining  tushunilishi  bilan  bog’liq. 

Bu  borada  Ibn  Sinoning  asarlari  ham  bundan  mustasno  emas.Uning  birgina  “Tib 

qonunlari”  asari  XII  asrning  ikinchi  yarmida  Ispaniyaning  Toledo  shahrida  lotin 

tilida  tarjima  qilindi.  Natijada  Ibn  Sinoning  tibbiyoti,  uning  amaliy  va  nazariy 

tajribasi  G’arb  tibbiyotiga  kirib  bordi.  Tibbiyot  sohasida  yuzlab  ilmiy  va  ilmiy 

tadqiqot asarlari yozildi.  

Ibn Sinoning “Tib qonunlari” asari XII asrda arab tilidan lotin tilida italiyalik 

olim  Kremonlik  Jerard  tomonidan  tarjima  qilindi.  Keyinchalik  XVI  asr  boshida 

tabib va sharqshunos Andrea Alpago tomonidan Jerard tarjimasi tuzatilib qaytadan 

tahrir qilindi. “Tib qonunlari” asari arab tilidagi matnlari bilan Yevropada 40 marta 

chop  etildi  (Milanda  1473;  Paduyada  1476;  Venetsiyada  1482,  1507, 1544,  1591, 

1708;  Rimda  1593).  XX  asrning  o’rtalarida  asarning  ivrit  tilidagi  tarjimasi  qayta 

tuzatildi. 

O’rta asrlarda Ibn Sinoning “Tib qonunlari” dan tashqari boshqa asarlarining 

ham G’arbda tarjimalari mavjud. Uning tibbiyotga oid “Al-urjuza fi al-Tibb” asari 

XII  asrda  Kremonlik  Gerard  tomonidan  lotin  tilida  tarjima  qilingan  bo’lib,  asar 

she’riy tarzda yozilgan va 1326 banddan iborat. XV-XVII asrlar davomida ushbu 

asar Yevropada 6 marta nashr etilgan. 1956-yilda asarning fransuz tilidagi tarjimasi 

(arab  matnlari  va  lotin  tilidagi  tarjimasi  bilan  birga)  nash  qilindi.  1547-yilda  Ibn 

Sinoning  buyrak  kasalliklarini  davolash  to’g’risidagi  muhim  asari  Venetsiyada 

Andrea Alpago tomonidan lotin tiliga tarjima qilindi. 

                                                             

42

 Т.И.Райнов. Великие ученые Узбекистана (IX-XI вв.) Издательство Уз Фан., Т. 1943., ст. 25 




44 

 

Ibn Sino tibbiyoti o’rta asrlarda yevropalik tadqiqotchilar tomonidan ko’plab 



tadqiq qilindi va g’arb tibbiyotiga dastlabki qadamlar qo’yila boshlandi. Jumladan, 

yelka  suyagining  chiqishini  oddiy  bosish  bilan  davolash  usuli  hozirgacha  g’arbda 

ham "Avitsenna usuli" deb ataladi.Umurtqaning qiyshayishini Ibn Sino oʻzi ixtiro 

qilgan  yogʻoch  moslama  yordamida  tuzatgan.Bu  usulni  15-asrda  fransuz  tabibi 

Kalo  qayta  kashf  etgan.

43

Suyaklarni  gipslash  usuli  ham  Ibn  Sino  tomonidan  keng 



qoʻllanilgan, lekin u ham keyinchalik unutilib, yevropalik tabiblar tomonidan 1852 

yilda  amaliyotga  yangi  ixtiro  sifatida  qaytarildi.  Kasallikni  davolashda  Ibn  Sino 

shaxsiy  gigiyena,  uyqu  va  jismoniy  mashqlarning  ahamiyati  kattaligini  uqtirgan. 

Uning  bir  kasallikni  boshqa  bir  kasallikni  chaqirish  yoʻli  bilan  davolash  usuli 

diqqatga  sazovordir.U    tutqanoqni  davolashda  toʻrt  kunlik  isitma  bilan  ogʻrishni 

foydali  deb  biladi.  Avstriyalik  psixiatr  Yu.Vagner-Yaureg  (1857-1940)  shunday 

usulni  qoʻllab,  zaxm  kasalligini  bezgakni  yuqtirish  orqali  davolagani  uchun  1927 

yilda Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan. 




Download 1,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish