O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti fakulteti

hazilvon: 
Bu bilan o‘lim hazilvon bo‘lib qoldi, - 
dedi Ali tajang
(22); 
serdag‘dag‘a: 
Terlab-pishgan, serjahl, serdag‘dag‘a Steklov 
baqirib-chaqirib, so‘kish va do‘q bilan vaziyatni tushuntirdi 
(19); 
g‘azabkor: 

---

3 
Bular orasida hozirgi paytning mas’uliyatini tushunadigan, dushmanga g‘azabkor, 
ongli jangchilar oz emas 
(154);
korsoz: 
Rus odami yolg‘iz botirgina emas, u – 
korsoz 
(187). 
Tahlilni shu tarzda davom ettirar ekanmiz, Oybekning so‘z qo‘llash 
san’atida bir necha yo‘nalishlar ma’lum bo‘lib qoladi. Birinchidan, lug‘atlarda 
mavjud, ammo nutqimizda, jumladan badiiy nutqda ham kammahsul 
hisoblanadigan so‘zlarga murojaat qilinadi. Ularga faollik bag‘ishlanadi, yangi va 
qo‘shimcha ma’nolar yuklanadi, yashash imkoniyatlari kengaytiriladi (yuqoridagi 
so‘zlar bunga misol). 
Ikkinchidan, tilimizda mavjud bo‘lgan qoliplar va birliklar asosida yangi 
so‘zlar-muallif neologizmlari yaratiladi: 
tabassumlantirmoq:
Bokira kuch va 
go‘zallikni tabassumlantirgan bu manzarada qondan, ofatdan va iztirobdan ish 
ham yo‘q
(107); 
hammaydon:
 Sen bilan hamtavoq va hammaydon bo‘lganlarning 
bir taloshi endi yo‘q 
(149); 
Qadim Kremlning salobatiga yarashgan bu ko‘krakdor 
sahnda, sovet xalqining va armiyaning bu muqaddas sharafgohida, Kamolni 
ulug‘vor hislar quchib oldi...
(173); 
nosxumor: 
Nos yo‘q yerda zira ne qilsin? – 
dedi nosxumor usta peshonasini siqib 
(197);
tangyoqar: 
Lekin o‘sha tangyoqar 
panfilovichlarga o‘xshasang, u vaqtda germanni biz eltib tiqamiz Berlin 
ko‘chasiga 
(199); 
mahrumiyat: 
Ularning deyarli hammasida boshidan kechirgan 
azob-uqubat va mahrumiyatlarning dahshatli izi ravshan ko‘rinardi 
(125) kabi. 
Uchinchidan, o‘ziga ma’qul bo‘lgan, yoqtirgan so‘z va iboralariga qayta-
qayta murojaat qiladi: 
on sari: 
Qora balolarning qanotlarida on sari o‘sdi, 
osmonda mash’um sadolarning to‘lqini zo‘raya bordi
(18), 
To‘plar na’rasi on sari 
kuchaydi 
(39), 
...o‘qlar go‘yo hid bilganday on sari ko‘proq yuksaldi 
(46),
 behad:
kechga yaqin katta qishloq oldida qonli, behad zolim jang ro‘y berdi 
(42), 
Chekinish yo‘li og‘ir va behad iztirobli bo‘ldi 
(96) va hokazo (181, 189). 
Yuqorida keltirilgan misollarning biridagi 
zolim
so‘ziga e’tiborni qaratish 
ham ma’qul bo‘ladi. Chunki u ham buyuk Oybekning qalamida badiiyatning 
alohida bir namunasidek jaranglaydi: 
Ikki kun eng