O’zbekiston respublikasi xalq talimi ta’lim vazirligi

Sho’rxoqlar klassifikatsiyasi, tuproqlar sho’rlanishi darajasiga ko’ra sho’rlanmagan, kuchsiz sho’rlangan, o’rtacha sho’rlangan, kuchli sho’rlangan va sho’rxoqga bo’linadi. Tuproqlarning sho’rlanish darajasiga qarab gruppalarga ajratishda, uning tarkibidagi suvda tеz eriydigan tuzlarning umumiy miqdoriga e'tibor bеriladi. (1-jadvalga karang).
Sho’rlangan tuproqlarni ustki qatlamlarida tuzlarning ko’pi 2-3% dan ortiq (10-30% ) ko’p bo’lsa, bunday tuproqlar tipik sho’rxoklar dеyiladi.
Sho’rlangan tuproqlar va sho’rxoklar tarkibida uchraydigan tuzlar asosan 3 kation Na, Mg, Sa va ranion Cl. 29₄, CO₃, NSO₃ ning ximiyaviy birikishi natijasida 1 ga tuz hosil bo’lgan. NaCL, Na_gu9₄, Na₂C9₄, NaHC9₃, MgCl₃, Mgu9₄, MgC9₃, CaCl₂ Cau9₄. CaC9₃, Ca(HC9₃)₄ Bu tuzlarni yo’qoridagi 1 ta xili o’simliklar uchun zaharli, pastdagi, 2 xili dеyarli zaharsiz V.A.Kovda ma'lumotiga ko’ra hozirgi vaqtda tuzlarni yig’ilishini 2 ta viloyatga bo’lgan.
1. Tuproqlarni xlorli sho’rlanish viloyati - bu sho’rlanish Turkmaniston janubi-qarbiy-qismi, Kaspiy bo’yi kiradi.
2. Tuproqlarning sulfat-xlorli sho’rlanish viloyati - Amudaryo, Sirdaryo, Vaxsh, Murgob va Tajang vodiylari kiradi.
3. Tuproqlarning xlor-sulfatli sho’rlanish viloyati – Qozog’iston cho’llari, Farg’ona vodiysi, Zarafshon va Amudaryo vodiylari kiradi.
4. Tuproqlarning sulfat-sodali sho’rlanish viloyatiga - Yevropaning dasht qismlari, Volga daryosining o’rta qismi, g’arbiy - Sibir kiradi. Bulardan tashqari, tuzlarning tarkibi sho’rlangan tuproqlarning morfologik bеlgilariga qarab ham bo’linadi: qatqolokli, mayin, qatqalokli - mayin, xul va qora sho’rxoqlarga bo’linadi.
1-жадвал