O’zbekiston respublikasi xalq talimi ta’lim vazirligi

Sohil (qayir) allyuvial tuproqlar
Bu tuproqlar maydoni uncha katta emas. Har yili yoki davriy ravishda suv bosib turadigan daryo sohili terrasalarida, daryo uzoqda joylashgan, lekin u bilan tarmoqlar orqali birlashgan pastliklarda va daryo toshqinidan suv bosadigan yerlarda tarqalgan. Toshqin suvlarida turli darajada loyqa bo’lganidan, qayirni suv bosganda oqim tezligiga qarab, turli mexanik tarkibli allyuviy yotqiziladi. Shuning uchun sohil – allyuvial tuproqlari qatlamli bo’lib, qumdan tortib sozga qadar turli mexanik tarkiblidir. Suv toshqini qaytgandan keyin yangi keltirilmalar yuzasini (tutash chim hosil qilmagan holda) turli o’simliklar, jumladan qiyoq qoplaydi. Qayta suv toshqini bo’lganda o’simlik qoldiqlari allyuviy yotqiziqlari tagida qolib ketadi. Shuning uchun keltirilmalar orasida o’simliklar poyasining chala chirigan qoldiqlari ko’p uchraydi. Tuproq profili genetik qatlamlarga aniq ajralmagan va strukturasiz. Karbonatli va gipsli gorizontlar ifodalanmagan. Sohil-allyuvial o’tloq tuproqlarda gumus miqdori kam (0,30-0,67 foiz), shunga ko’ra azot ham oz (0,30-0,04 foiz). Umumiy fosfor – 0,09-0,12 foiz. Harakatchan fosfor deyarli yo’q. Umumiy kaliy miqdori 1,5-1,9 foiz.
(1-jadval)

Chuqurligi, sm